![]() ![]() |
[ Seite 197 ] |
![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() ![]() ![]() |
|
:
Der Fürst Kasimir I. von Pommern schenkt dem Domstift Havelberg den Ort Broda mit vielen andern Gütern zur Stiftung eines Klosters.
I n nomine patris et filii et spiritus sancti. Cazimerus Dei gratia Pomeranorum princeps. Quoniam larga nos Dei clementia diuitiis et honore pre multis aliis mortalibus cumulare et excellentia terrene potestatis dignata est sublimare, placuit etiam nobis denotionem animi nostri ei ostendere et oblatione competentis muneris debitas gratiarum actiones benefitiis diuinis rependere. Sit ergo omnibus notum, tam futuri, quam presentis temporis fidelibus, nos in die dedicationis Hauelbergensis ecclesie, consentiente nobis fratre nostro Boguzlao, quasdam uillas Deo et sancte Marie perpetue uirgini sanctoque Petro, apostolorum principi, uoluntaria donatione et prompta mente obtu-
![]() ![]() |
Seite 198 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
lisse, quas susceperunt a nobis uiri religiosi, scilicet canonici de congregatione Hauelbergensi, regulam sancti Augustini secundum institutionem beate memorie Noirberti Magdeburgensis ecclesie archiepiscopi professi, perpetuo iure cum omnibus subscriptis pertinentiis suis stabiliter proprie possidendas. Quarum uillarum ea ratione alacri studio ratam eis indulsimus possessionem, ut adunatione personarum eiusdem professionis seruitium Dei in una earum, que ipsis aptior fuerit, agatur sine intermissione perpetua temporum reuolutione. Locum uero eundem Deo oblatum cum omnibus pertinentiis suis a nobis alienando manumisimus et ab omni exactione iuris, quod in eo habuimus uel habere debuimus, uel quisquam ex parte nostra, liberrimum constituimus. Absoluimus etiam eosdem fratres nostros et homines ipsorum, tam Slauos, quam Teutonicos, ab omni exactione thelonei per totam terram nostram, tam in terra, quam in aqua, in foro uidelicet, iu pontibus, in urbibus et in nauibus. Precipimus etiam simul omnibus sub culmine nostre potestatis degentibus, ut sollerti custodia studeant obseruare, ne ab ullo pestilente quolbet dampno, siue clam, siue palam illato, familiariter nobis dilecti huius ecclesie canonici grauentur, quia non solum reus, si detectus fuerit, capitali sententie subiacebit, verum etiam potentes eis uicini, quorum studio et uirtute poterant ab iniuria dampni tueri, cum bonorum suorum dispendio sentient atrocem districte seueritatis uindictam. Hec autem est descriptio et denominatio bonorum, que illi ecclesie contulimus, uidelicet uillam Bruode cum foro, taberna et omnibus attinentiis suis, similiter et has uillas: Woiutin, Caminiz, Wogarzin, Szilubin, Calubye, usque in fluuium qui uocatur Pretustniza, Patsutin, Wolcazcin, Crukowe, Michnin, Pacelin, Vilim, item Vilim Carstici, Cyrice, Wůzstrowe castrum cum uilla. In Raduir: Podulin, Tribinowe, Wigon, Cussowe, Tuardulin, Do-
![]() ![]() |
Seite 199 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
bre, Step, Rouene, Priulbiz, Nicakowe, Malke, Kamino, Lang, Ribike, Tsaple, Nimyrow, Malkowe, Stargard, et Lipiz cum omnibus uillis suis usque in stagnum Woblesko et sursum Hauelam usque Chotiban, et desertas uillas, quae a Vilim inter fines Chotibanz, Lipiz et Hauelam iacent. Dedimus etiam eis salinam, que est in Colkle cum omni utilitate, que per laboris industriam futuro tempore fieri potuerit ibidem ex sale. Has uillas et hec omnia supra nominata cum omnibus, que ad uillas pertinent, hoc est areis, edificiis, mancipiis, terris cultis et incultis, pascuis, pratis, campis, exitibus et reditibus, siluis, venationibus, aquis, aquarumue discursibus, molendinis, piscationibus, uiis et inuiis, quesitis et inquirendis, cum omnibus, que ullomodo dici aut nominari possunt, ad prefatam ecclesiam tam integre tradimus, tam absolute donamus, ut prepositus ecclesie cum fratrum suorum uoluntate libera potiatur facultate et omnes in eodem loco eiusdem professionis ei succedentes hec omnia pro libit suo disponendi et ad utilitatem ecelesie eiusdem modis omnibus conuertendi. Concedimus quoque omnibus hominibus nostris, ut siquis ex eis diuina monitus inspiratione aliquid de bonis, que a nobis possidet, predictis fratribus conferre uoluerit, liberam habeat licentiam hoc faciendi et ipsi fratres liberam nichilominus habeant facultatem recipiendi et in usus proprios ea libertate, qua cetera donauimus, conuertendi. Et ut hec nostra traditio inconuulsa firmitate per omnia succedentium curricula temporum inuiolabilisque permaneat, presentem paginam sigillorum nostrorum testimonio suffultam eis deuote tradimus. Actum Hauelberg anno dominice incarnationis M°C°LXX°; epacta I a , concurrente III a , indictione III a , regnante domino Friderico, glorioso Romanorum imperatore, presentibus ex clero: domino Wichmanno Magdeburgensis ecclesie archiepiscopo, Walone Hauelbergensi episcopo, Wilmaro Branden-
![]() ![]() |
Seite 200 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
burgensi episcopo, Gherungo Misnensi episcopo, Euermodo Raceburgensi episcopo; ex laicis uero: Alberto Brandenburgensi marchione, Ottone filio eius, ius Marchie tunc tenente, Hermanno comite de Horlemunde filio eius, Theoderico comite de Werben filio eius, Alberto comite de Balstede filio eius, Bernardo comite de Anehalt filio eius, Wernero comite de Osterburg, Cunrado de Witin, Theoderico de Tanghermunde, Hermanno de Plote, Hartmanno, Heinrico et Rodolfo de Jerichow et aliis quam pluribus fidelibus. In domino feliciter. Amen.
Diplom. Anm. Ein grosses
quadratisches Pergament. Die Schrift ist
eine etwas stumpfe, grosse, neugothische
Minuskel; die Zeilen stehen weit
auseinander, die langen Buchstaben sind lang
gezogen und mit vielen Schnörkeln verziert;
diese Schnörkel und die vielen Abbreviaturen
sind überladen und nicht regelmässig.
Eingangsformel und Name des Ausstellers sind
mit verlängerter Schrift geschrieben.
An rothen seidenen Schnüren hangen zwei
Siegel von hartem, braunem Wachs. Das erste
zeigt einen stehenden Krieger in Helm und
Ringpanzer, mit einem Speer in der Rechten
und einem Schilde in der Linken. Leider ist
nur noch die Hälfte des Siegels vorhanden,
auf welchem von der Umschrift zu lesen ist:
(Gercken las noch:
Das zweite Siegel ist ein Reitersiegel, auf welchem der Reiter ein Schwert schwingt; die Umschrift lautet:
Diesen Titel: princeps
Liuticorum, führt nur dieser Fürst Bugesav,
und zwar, ausser auf diesem Siegel, nur noch
in einer Urkunde (Leuticie Dux) in v. Dreger
Cod. dipl. p. 36; vgl. Urk. Nr. II.
Diese Urkunde ist nach schlechten
Abschriften gedruckt in Küster Opusc. II,
St. 16, S. 140 und in Buchholz Brand. Gesch.
IV, Anhang 2, S. 15. Der Fehler in beiden
Abdrücken sind unglaublich viele. Nach dem
Original ist die Urkunde gedruckt in Gercken
Cod. dipl. Brand. III, p. 73; dieser Abdruck
stimmt mit dem vorstehenden fast ganz
überein, nur dass Gercken folgende
Lesefehler in den Ortsnamen hat:
Wouitin, Cyxice, Potlutin, Tuartlutin, Cokle
![]() ![]() |
Seite 201 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
statt:
Woiutin, Cyrice,
Podulin, Tuardulin, Colkle; ferner liest er
Noriberti statt: Noirberti und häufiger et
statt etiam; vor Bruode ist das Wort uillam
ausgelassen. Kurz vor den Ortsnamen liefet
er endlich: reus si detectus fuerit; ich las
mit Küster: clericus, bescheide mich aber
gern eines Irrthums. Die Ortsnamen habe ich
jedoch nicht allein bei der Abschrift lange
und wiederholt studirt, sondern auch noch
ein besonderes Verzeichniss derselben nach
dem Original genommen.— Man vgl.
übrigens noch v. Raumer Reg. Brand. I. Nr. 1380.
Im Grossherzoglichen Archive zu Neu-Strelitz befindet sich eine auf Pergament geschriebene und im J. 1328 von dem Bischofe von Havelberg beglaubigte Abschrift dieser Fundations-Urkunde. Diese Abschrift weicht in manchen Dingen so sehr von der vorstehenden Urkunde ab, dass man annehmen muss, der Schreiber habe eine zweite Ausfertigung derselben vor Augen gehabt, die Hand ist die gewandte und sichere Hand, welche in der ersten Hälfte des 14. Jahrhunderts häufig in der Canzlei des Bishofs von Havelberg vorkommt. Die ganze stylistische Ausführung beider Urkunden ist gleich, mit Ausnahme unbedeutender Abweichungen, z. B. bei Versetzung von Wörtern desselben Satzes, der Auslassung von Wörtern, welche nicht wesentlich zum Sinne gehören, wie videlicet, simul etc., der Vertauschung von Wörtern gegen gleichbedeutende z. B. graventur gegen vexentur u. s. w. Aber in den Hauptstellen, wo Namen vorkommen, im Eingange, im Mitteltheile und im Schlusse sind die Abweichungen grösser. Die Stelle, in welcher die verliehenen Dörfer aufgeführt werden, wird hier mit der Interpunction des Original-Transsumts mitgetheilt. Die abweichenden Stellen sind folgende:
In nomine patris et filii et spiritus sancti. Kazmerus Dei gratia Leuticiorum princeps. — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — Hec autem est descriptio et denominatio bonorum que illi ecclesie contulimus videlicet villa Brůde cum foro taberna et omnibus attinenciis suis. Similiter et has villas Wointhin Kameniza Wogarizina Szilubino. Kalubie usque in fluuium qui vocatur Pretustnizcha. Patsutino Wolkazino
![]() ![]() |
Seite 202 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Crukowe. Michnino. Panselino Vylim item Vylim Carzstice Sirice Wostrou castrum cum villa in Radwer Podulino Tribenowe Wigon Cussowe Twardulino Dobre. Steph Rouene. Priulbrz Nicakowe Malke Kamino Lang Ribeke Scaple. Nimerowe Malkowe Stargart et Lippiz cum omnibus villis vsque in stangnum Woblesco et sursum Hauelam vsque Chodebanz et desertas villas que a Vilim inter fines Chodebanz Lippiz et Hauelam iacent. Dedimus etiam eis salinam que est in Colhle. — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — Actum Hauelberg anno dominice incarnacionis M°C°LXX° epacta I. concurrente III. indictione III. Regnante Friderico glorioso Romanorum imperatore presentibus clero domino Wychmanno sancte Magdeburgensis ecclesie archiepiscopo. Walone Hauelbergensis ecclesie episcopo. Wilmaro Brandenburgensi episcopo. Erungo Mysnensi episcopo. Euermodo Raceburgensi episcopo. Ex laicis vero Alberto Brandeburgensi marchione. Ottone filio eius. Bernardo duce Saxonie et aliis quam pluribus fidelibus.
Nos quoque Thydericus Dei gratia Hauelbergensis ecclesie episcopus appensione nostri sigilli tenore presentium recognoscimus, quod istas litteras vidimus et de verbo ad ad verbum legimus sigillis predictorum principum sigillatas. Anno domini M°CCC°XXVII°, in vigilia annunctiationis dominice.
![]() ![]() |
Seite 203 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Der Herzog Boguslav von Pommern bestätigt die Schenkung seines Bruders Kasimir zur Gründung eines Klosters (Broda).
I
n nomine patris et filii et spiritus
sancti. Boguzlaus diuina donante gratia
Pomeranorum dux. Quoniam maxima ex parte plebs
dicioni nostre subdita rudis in disciplina fidei
Christiane et indocta esse dinoscitur, si boni
propositi et sancte conuersationis uiros pia
consolatione fouendos et continua protectione
fideliter seruandos suscipimus, incredule genti
nostre ad uere fidei cognitionem et bonorum
operum edificationem, nobis autem ad anime
corporisque salutem ualere non dubitamus. Quo
circa religiosos de congregatione Hauelbergensis
ecclesie uiros, regulam beati Augustini secundum
institutionem domini Norberti Magdeburgensis
archiepiscopi professos, quos beate memorie
Cazimerus frater meus laudabili deuotione
collegerat prediisque donauerat, nos pari
dilectione amplectimur et cuncta, que eius
largitione possederunt, consentientibus filiis
nostris Ratiburone et Wartizlao, in ius rate
possessionis in perpetuum eis confirmamus,
videlicet uillam B
od nominatam, cum foro, taberna
et omnibus attinentiis suis, et has villas:
Wigon, Woitin, Reze et Wolcaz Cameniz, Vilin et
desertas uillas, que a Uilin inter fines
Chotebanz, Lipiz et Hauulam iacent, et salinam,
que est in Cholchele, cum omni utilitate, que
per laboris industriam futuro tempore fieri
potuerit ibidem ex sale. Et quia frater meus,
antequam stabilem inciperent
![]() ![]() |
Seite 204 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
construere mansionem, rebus est humanis exemptus, liberam eis concedimus facultatem, ut quecunque ex supradictis uillis aptior et commoditati eorum opportunior exstiterit, deo annuente in ea edificent prospero successu. Precipimus etiam omnibus sub potestate nostra manentibus, ut sollerti custodia studeant obseruare, ne ab ullo pestilente quolibet dampno siue clam, seu palam illato predicti canonici nobis dilecti uexentur, quia non solum reus, si detectus fuerit, graui sententie subiacebit, uerum etiam uicini circummanentes cogentur, dampnum eis illatum ad integrum de propriis rebus restituere. Locum uero predictum, a fratre meo Deo oblatum, cum omnibus pertinentiis suis, sicut ipse fecerat, ita nos manumittimus et ab omni exactione iuris, quod ullomodo in eo habere possemus, uel quisquam ex parte nostra, liberrimum constituimus. Omnem etiam inmunitatem, quam frater meus eisdem canonicis et hominibus eorum, tam Theutonicis, quam Slauis, concesserat, nos simili deuotione indulgemus, remittentes eis onus edificationis urbium et ut per totam terram nostram ab omni exactione thelonei liberi existant, tam in terra, quam in aqua, in foro uidelicet, in pontibus, in urbibus et in nauibus. Concedimus quoque omnibs hominibus nostris, ut siquis ex eis, diuina monitus inspiratione, aliquid de bonis, que a nobis possidet, predictis fratribus conferre uoluerit, liberam habeat licentiam hoc faciendi et ipsi fratres liberam nichilominus habeant facultatem recipiendi et in usus proprios ea libertate, qua cetera donauimus, conuertendi. Has uillas et hec omnia supranominata cum omnibus, que ad uillas pertinent, hoc est areis, edificiis, mancipiis, terris cultis et incultis, pascuis, pratis, campis, exitibus et reditibus, siluis, uenationibus, aquis aquarumue decursibus, molendinis, piscationibus, uiis et inuiis, quesitis et inquirendis, cum omnibus, que ullomodo dici aut no-
![]() ![]() |
Seite 205 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
minari possunt, prefate ecclesie tam absolute
concedimus atque confirmamus, ut prepositus
eiusdem ecclesie cum fratrum suorum uoluntate
libera pociatur facultate et omnes in eodem loco
eiusdem professionis ei succedentes hec omnia
pro libitu suo disponendi et ad utilitatem
eiusdem ecclesie modis omnibus conuertendi. Et
ut hec nostra traditio inconuulsa firmitate per
omnia succedentium curricula temporum
inuiolabilisque permaneat, presentem paginam
sigilli nostri testimonio suffultam eis deuote
tradidimus. Actum Szvvine anno dominice
incarnationis M.C.LXXXII°, concurrente
IIII
a
, epacta XIIII
a
,
indictione XV
a
, regnante domino
Friderico glorioso Romanorum inperatore, anno
inperii eius XXXII° presentibus: ex clero:
domino C
nrado Pomeranensi episcopo,
Helmvvigo abbate de Ztulpe, preposito Walthero
de Uznam, preposito Sifrido de Camin, Reinero,
Bůcvvalo, sacerdotibus, Alberto, Eluero,
diaconibus; ex laicis uero: Budeunuino,
Joh[ann]e, Pribo, Buric, Golete, Venezlao et
aliis pluribus fidelibus.
Auf einem quadratischen Pergament in einer festen, nicht sehr grossen cursivischen neugothischen Minuskel auf Linien, welche mit einem scharfen Griffel gezogen sind. Die Eingangsformel und der Name und Titel des Herzogs Bugeslav sind mit verlängerter Schrift geschrieben; die Schrift hat, in meklenburgischen Urkunden etwas Seltenes, das geschwänzte e, jedoch nur 7 Mal beim Genitiv der ersten und 1 Mal beim Dativ Sing. fem. I decl. Die langen Buchstaben sind nach oben hin oft mit Schnörkeln verziert, vorzüglich wenn sie am Ende eines Wortes stehen. In dem Worte iohe, welches unter der Siegelschnur steht, ist das h oben mit Schnörkeln verziert, obgleich dies sonst bei diesem Buchstaben in dieser Urkunde nicht der Fall ist; man könnte diese Schnörkel daher für ein Abbreviaturzeichen halten und das Wort Johanne lesen, wie auch das Wort ecclie statt eines Abbreviaturzeichens nur einen Schnörkel im I hat. Das vorherrschende Abbreviaturzeichen ist sonst das paragraphähnliche Zeichen §. Unter den aufgezählten Gütern sind die Wörter "Reze et" mit stumpferer Feder, blasserer Dinte und, wie es scheint, von anderer, wenn auch gleichzeitiger, Hand nach Ausfertigung der Urkunde in eine offen gelassene Lücke hineinge-
![]() ![]() |
Seite 206 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
schrieben. — An einer Schnur aus dicken, doublirten baumwollenen Fäden von blauer und weisser Farbe hängt das Siegel; es ist im obern Theile zerbrochen und besteht im Innern aus ungeläutertem Wachs, die Aussenseiten bestehen aus Platten von braun gefärbtem Wachs. Das Siegel ist ein rundes Reitersiegel: im leeren Siegelfelde ist ein links hin schreitendes Ross dargestellt, auf welchem ein, mit einem Ringpanzer bekleideter Mann sitzt, der einen leeren Schild vor der linken Brust trägt und mit der ausgestreckten rechten Hand das Schwert schwingt; der Kopf der Figur ist ausgebrochen. Die Umschrift steht rund umher im Siegelfelde, ohne Abgrenzung vom Siegelfelde, und lautet, so viel davon übrig ist:
Es ist also dasselbe Siegel Boguslavs, welches an der Urkunde Kasimirs vom Jahre 1170, Nr. I, hängt.
Der Fürst Nicolaus von Werle bestätigt die Besitzungen des Klosters Broda (in fürstlichen Transsumten vom 5. Mai 1402 und 20. Junius 1482).
W y Magnus vnde Baltasar gebroder van gots gnaden hertoghen to Meckelenborg, fursten to Wenden, greuen to Swerin, Rostock vnnde Stargarde etc. der lande heren, Bokennen mith dusseme jegenwardigen vnsem apen breue, dat in jegenwardicheit etliker vnser hir na gescreuen redere vor vns gekamen synth: de werdigen vnde andechtigen heren prawest vnnd gantze vorsamelunge vnses closters tom Brode vor Nigenbrandenborg belegen vnde hebben vns getoget vnde vor-
![]() ![]() |
Seite 207 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
geholden eynen vorsegelden breff, dhe denne gantz vnde heil, ane alle vordechtnisse ahn alle synen enden ghewest is, van den hochgebornen fursten vnd heren hern Nicolaus vnnd hern Cristoffer gebroderen van den sulften gnaden gades heren to Werlle, vnsen vorfaren vnde vedderen in got vorstoruen vth gegan vnde vorsegelt is, in welkeren vorsegelden vnde vnvordechtliken breue dat genante gadeszhusz myt etliken guderen begifftet, befriet, priuelegieth vnnd begnadet isz geworden, welker breff vns getoget ludet van worden to worden, so hir nagescreuen steith:
Wy heer Nicolaus vnde Kristoffer van gades gnaden brodere, hern to Werle, Wy bokennen vor allen cristen luden, de dessen breff seen edder horen lesen, dat vor vns vnde vor vnseme rade sint ghewesen vnse leuen truwen prouest vnde pryor van deme Brode vnde hebben vor vns enen breff laten lesen, de was vppe permint geschreuen, bozegelt myd enes wendeschen heren inghezegele, de was heel vnde vnthobroken vnde ludde aldus van worden to worden:
Wy heer Nicolaus van godes gnaden, here to Werlle, wy bokennen vor vns vnde vnse ewvghe nakomelynghe vnde vnse eruen, dat wy, na vthwysinge older breue der heren van deme Brode, de se vor vns ghehat hebben, seen vnde horet hebben, gheuen vnde voregeuen eem vnde eren ewigen nakomelynghen: de kerke to Warne myd deme to Swansyn dorp vnde schede mit voeftheyn hůuen, de theynde nacht in den bouensteen dren aleweren tusschen der Muretzenn vnde deme Colpyne ewighen by der kerken tho bliuende, vortmer Vrychdorp mid voeftich huuen mid dren seen, dat de Hauelewather heethen, vortmer theyn
![]() ![]() |
Seite 208 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
hegher huuen to deme Rumpeshaghen mid deme
manlene vnnd kerklene, de kerke to deme
Anckershaghen mid vyff huuen, to Clokowe
veertheyn huuen, wes dar aff kumpt dar scolen de
heren van deme Brode vor waren taten de vickerye
vppe vnse slote to Pentzelyn, Lucowe dat
kerkleen myd dren huuen vnde dat manleen,
Vederow myd achte huuen kercleen vnde manleen,
Valkenhaghen mid soes huuen kerkleen vnde
manleen, Schonowe mid dren huuen kercleen vnde
manleen, Kargowe mid soes huuen kercleen vnde
manleen, Pentzelyn de kerke myd twelf morgen
vryes akkers vnde myd veer huuen to deme Smorte.
Ok voregeue wy eem myd macht desses breues den
Reze, de Kemenisse, Wolkensyn, Weytin, Nyendorpe
vnde Siritzowe myd der molen. Dit vorbenumede
gut scolen se bositten de heren van deme Brode
to ewigen thyden vrych mid aller thobehoringe,
also se mede bogiftighet sinth van wilder wede
vnnd van erster plantynghe der forsten van
Stetin, der wy ere breue dar vppe seen hebben:
dat wille wy eem betheren vnde nicht ergheren.
Wes se ok kopen, buwen edder bydden an vnsen
landen, dat is vnse vullekomen wille. Vortmer
scolen de heren van deme Brode vnde ere lude mid
ereme gude in al vnseme lande in steden vnde in
dorpen aller tollen vnde scattinghe vrych wesen
vnde leydet wesen bohaluen vor schentlyke sake.
Dit wylle wy holden in aller mathe, alze der
Stetineschen heren breue vthwisen, vnde bidden
vnde b
den dor godt alle cristen lude,
dat se dat gadeshus van deme Brode mid desser
rechticheit sterken vnde nicht krencken, vnde
nemen dat l
n van gade; vnde we hir ieghen
deith, de scal doen iegen vnse gnade vnde scal
dat betheren mid deme hoghesten. Vppe dat dyt
stede vnde vast blyue, so hebbe wy vnse grote
inghezeghel to tughe laten henghen vor dessen breff,
![]() ![]() |
Seite 209 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
de is ghegheuen to Dobbertyn na gades bort dusent iar twehundert iar an deme drutthighesten iare, an suncte Juriens daghe des hillighen rydders. Tughe synt nir auer weset: heer Hinric Lugen, heer Hinric Vlotowe, heer Bernt Piccatel, heer Clawes Stralendorp, riddere, Pryssebur, Hans vnnd Ghereszlaff brodere knapen van wapen heeten Hauelberghe vnde meer guder lude.
Vnde wy heer Nicolaus vnde Kristoffer vorbenumed brodere, heren to Werlle, vnseme closter to deme Brode ere gut, ere vrycheyt vnde eren eghendhoem, na vthwisinge al erer olden breue, nergen mede willen breken vnde willen eem helpen mid al vnsen eruen, dat se scholen by al ereme olden rechte blyuen. Des to thuge hebben wy vnse grothen inghezeghele myd witscop laten henghen vor dessen breff. Hir ouer synt ghewesen to thuge: Ludeke Moltzan, vnse vaghet to deme Stouenhaghen, Wedeghe van Lesten, Mathies Smeker, heerReymer Grothe (her) vnse kenseler, heer Nicolaus Schynkel vnse cappellan, Hennyngh Passentyn, Clawes Nortman, Clawes vamme Lobeke vnde meer lude de eren werdich synt. Ghegheuen vnde schreuen na godes bort dusent veerhundert an deme anderen iare, des vryedaghes na Philippi vnde Jacobi der hillighen apostole.
Sinth wy vpgenante hernn Magnus vnde Baltasar dorch de heren desz closters tom Brode vlitigenn angefallen vnde gebeden, ze by sulker vorschriuinge, begiftinge, vorenynge, friheiden vnde priuilegien to blyuen vnde de vppe dat nyge dorch vnsz to bevestende, hebben vmme sunderker bewegenisse, de wy tome gadeshuse hebben, vnnd ere vlitige bede angheseen, begifftigenn, befryen, vorenigen,
![]() ![]() |
Seite 210 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
bepriuelegien vnnd confirmerenn den vorgescreuenn vnser vorolderen breff mit alle synen stuckenn vnnd articulen by macht to beholdende, so idt an vnsz gestornen vnde geerueth ys, jegenwardich in crafft vnde macht desses breues. Hir an vnde auer synth gewesenn de duchtigenn vnnd leuenn getruwen Achim Blankenborg de older vnse radt, Achim Blankenhorch de junger, Vicke Stralendorp, Parem Plate vnde Clausz Lutzow. Tho mehrer orkunde vnnd bekentenisse hehben wy vpgenanten heren vnnse ingesegele heten hengenn benedden desse breff. Geuen vnde screuen tome Anckershagen am donredage naViti na der bort Cristi dusent veerhundert dar nha ihn deme twe vnde achtentigesten iare.
Die Original-Urkunde der Herzoge Magnus und Balthasar ist mit ihren mittlern Siegeln mit dem fünfschildigen Wappen bekräftigt. Von dieser Urkunde ist hier nur die Transsumtformel dieser Fürsten benutzt, da auch die Urkunde der Fürsten Nicolaus und Christoph von Werle im Originale im Grossherzogl. Archive zu Neustrelitz vorhanden ist. Diese letztere Urkunde mit der in ihr enthaltenen ersten Confirmations-Urkunde von 1230 ist dem hier gegebenen Texte zum Grunde gelegt, da sie in der Orthographie einen viel ältern, reinern und auch richtigern Text enthält. An dieser Urkunde hangen zwei runde Siegel, welche, bis auf die Umschriften, gleich sind: ein rechts gelehnter Schild mit dem werleschen Stierkopfe (vorwärts schauend, mit ausgeschlagener Zunge und ohne Halsfell); über demselben steht ei Helm mit Helmdecken, über welchem zwei kreuzweise gelehnte Pfauenfedern mit langen Stielen und sonnenförmigen Fahnen stehen; von den Umschriften ist zu lesen:
und
Die erste Confirmations-Urkunde des Fürsten Nicolaus vom Jahre 1230 ist leider in der Urschrift nicht mehr vorhanden. Ohne Zweifel war sie in lateinischer Sprache abgefasst, und der hier gegebene Text ist eben so zweifellos eine, bei der Transsumirung verfertigte niederdeutsche Uebersetzung. Vergl. S. 31.
![]() ![]() |
Seite 211 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Die Herzoge Barnim und Wartislav von Pommern bestätigen die Besitzungen und Rechte des Klosters Broda unter Aufnehmung der Stiftungs-Urkunde in diese Bestätigung.
I n nomine et virtute sancte et indiuidue trinitatis. Barnim Dei gratia dux de Stetin et Wartizlaus eadem gratia dux de Dimin omnibus inperpetuum Quoniam ex tempore dilabente dilabitur etiam humana memoria et temporis processus quandoque rerum et causarum generat obliuionem et mutabilitatem, illustrium principum legitimas donationes, actiones siue confirmationes ecclesiis datas siue confirmatas necesse est eo discretionis temperamento roborari, ne per duplicitatis scrupulum vel dubietatis emolumentum ualeant captiosis rationibus immutari vel infringi. Inde est quod notum esse uolumus tam presentibus, quam futuris fidelibus, quod omnia bona, que auus noster uenerande recordationis dominus Kazimarus, fundator ecclesie sancte Marie perpetue virginis sanctique Petri apostolorum principis in Brode, sed et bone memorie eius successores, nostri progenitores, pro sua deuotione contulerunt, secundum quod priuilegia eorum continent, cum iuris integritate sine omni aduocacia et seculari exactione, que ad nos pertinere posset, libertando ac renouando confirmamus. Sunt autem hec bona videlicet: Brode cum foro, taberna et omnibus attinentiis suis, similiter et hee ville: Woiutin, Caminitza, Wogartzinov, Silubinu, Calube usque in fluuium Prituznitza, Patzutin, Wolcacin, Crukov, Michninov, Pancirin, Vilim, item
![]() ![]() |
Seite 212 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Vilim, Carstitze, Sirize, Wostrov, castrum cum villa in Radur, Podulinov, Tribinov. Wigon, Cussiwo, Tuardulino, Dobre, Step, Rouene, Prilbitz, Nicakowo, Malke, Caminov, Lang, Ribki, Itzaple, Nimirov, Malcov, Staregart, Lipetz cum omnibus uillis usque in stagnum Wobelscu et sursum Hauelam usque Chotibanz, et desertas villas, que a Vilin inter fines Chotibanz, Lipitz et Hauelam iacent; data est etiam eis salina, que est Cholchele, cum omni utilite, que per laboris industriam futuro tempore fieri potuerit ibidem ex sale. Has villas et hec omnia supra nominata cum omnibus, que ad uillas pertinent, hoc est areis, edificiis, mancipiis, terris cultis et incultis, pascuis, pratis, campis, exitibus et reditibus, siluis, uenationibus, aquis, aquarumue decursibus, molendinis, piscationibus, uiis et inuiis, quesitis et inquirendis, cum omnibus, qne ullo modo dici aut nominari possunt, ad prefatam ecclesiam tam integre et rationabiliter confirmamus, tam absolute iterato donamus, ut prepositus eiusdem ecclesie cum fratrum suorum uoluntate libera potiatur facultate ac libertate et omnes in eodem loco eiusdem professionis ei succedentes, hec omnia pro libitu suo disponendi et ad utilitatem eiusdem modis omnibus conuertendi. Concedimus quoque omnibus hominibus nostris, vt siquis ex eis diuina monitus inspiratione aliquid de bonis, que a nobis possidet, predictis fratribus conferre uoluerit, aut quicquid ipsi pretio conparauerint, liberam habeat licentiam hoc faciendi et ipsi fratres liberam nichilominus habeant (licentiam) facultatem recipiendi et in vsus proprios ea libertate, qua cetera donata sunt, conuertendi. Absoluti etiam sunt prenominati fratres nostri et homines ipsorum, tam Slaui, quam Teutonici, ab omni exactione thelonei et vngelth per totam terram nostram, tam in terra, quam in aqua, in foro videlicet, in pontibus, in vrbibus et in nauibus. Precipimus etiam, quia pre-
![]() ![]() |
Seite 213 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
ceptum est simul omnibns sub culmine nostre potestatis degentibus, ut solerti custodia studeant obseruare, ne ab ullo pestilente quolibet dampno, sine clam, siue palam illato, familiariter nobis dilecti huius ecclesie canonici nexentur, quia reus, si detectus fuerit, capitali sententie subiacebit.
Priuilegium quoque fundatoris ecclesie cum sigillo appenso secundum supra dicta uidisse et audiuisse scriptis et sigillis confirmando protestamur. Testes etiam huius sunt: dominus Conradus Caminensis prepositus, dominus Nicolaus abbas Dargunensis, dominus Heinricus Pozwolccensis prepositus, Petrus Hauelbergensis canonicus, Lambertus notarius domini Barnim, Eggelbertus de Cobandin et Ecbertus frater suus sacerdotes, comes Guncelinus de Zwerin, comes Heinricus de Scowenburg, dominus Thedleuus de Godebuz, Johannes Turiggus et Bertoldus frater suus, Johannes de Walsleue et frater suus Albertus de Insleue, Lyborius de Duchow, Nicolaus de Brelin, milites, et alii quam plures clerici et laici Christi fideles. Datum Dimin anno domini M°CC°XL° quarto, sexto kal. Junii, Frederico imperatore regnante. Amen.
Auf Pergament in einer engen, scharfen neugothischen Minuskel mit verlängerter Eingangsformel. An den Schnüren von gelb und blau seidenen und weiss linnenen Fäden hangen die unverletzten Siegel der beiden ausstellenden pommerschen Herzoge aus ungeläutertem Wachs, ganz wie sie zur Dargunschen Urkunde Nr. XXXI (Meklenb. Urk. I, S. 72) beschrieben sind.
Für den Text wird noch bemerkt:
1) Zwischen Vilim und Carstitze steht ein Punkt:
"Vilim. Carstitze".
2) Die Stelle bei Radur ist folgendermassen interpugirt und mit grossen Anfangsbuchstaben geschrieben:
"Woztrov. castrum cum villa in radur. Podulinov".
3) Das eingeklammerte Wort (licentiam) scheint aus Versehen überflüssig geschrieben zu sein.
![]() ![]() |
Seite 214 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Die Markgrafen Otto und Albert von Brandenburg geben der Kirche des Klosters Broda, zum Ersatz für das Areal der Stadt Neu-Brandenburg, aus den zwei obern Mühlen bei der Stadt am Flusse Stargard zwei Wispel Roggen, aus der untern Mühle den dritten Theil der Pacht und aller Aufkünfte und die Erlaubniss zur Anlegung einer Mühle zu Broda, ferner das Patronat-Recht über die Pfarrkirchen zu Neu-Brandenburg, endlich das Dorf Mechow bei Lychen, die Fischereigerechtigkeit auf dem Tollense-See und den Aalfang am Ausflusse dieses Sees.
I n nomine sancte et indiuidue trinitatis Amen. Otto et Albertus Dei gracia Marchiones Brandeburgenses omnibus in perpetuum. Cum urgentis in senium seculi corruptela non solum defectum corporum, sed eciam obliuionem actuum efficiat per momenta temporum, dignum es t, quod ea, que racione preuia a quibuslibet ordinantur, scripti munimine roborentur, ut sic facti precedentis cognicionem plenam habeat posteritas secutura. Hinc est igitur quod notum esse volumus tam presentibus, quam futuris, tenore presencium protestantes, quod nos, ob reuerenciam et honorem Domini nostri Jhesu Christi ac intemerate virginis matris eius Marie, ecclesie sancti Petri apostoli in Broda, ubi collegium canonicorum sancti Augustini iugiter Deo deseruit, in recompensacionem et restaurum fundi ciui-
![]() ![]() |
Seite 215 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
tatis nove Brandenborch, qui fundus eiusdem extitit ecclesie, in superiori parte dicte ciuitatis uersus (uersus) castrum Stargart in duobus molendinis sitis in flumine, quod wlgariter Stargarde dicitur duos choros siliginis assignantes, in inferiori uero parte iam dicte ciuitatis in molendino, quod est inter ciuitatem et cenobium Brode, terciam partem census et omnium prouentuum, qui exinde poterunt prouenire. ecclesiam quoque parrochialem memorate ciuitatis Brandenborch et ius patronatus eiusdem, uel si que processu temporis ibidem parrochie forsitan exstruantur, prefate ecclesie donamus, sex quoque mansos, dicte parrochie attinentes, donamus inquam propria et perpetuo possidenda hec omnia supradicta, Preterea villam Mechouwe, que sita est aput Lychinam, que habet sexaginta mansos cum omni iure in eadem integritate et potestate, qua nos habuimus, cum omnibus suis attinenciis similiter donamus predicte ecclesie propriam et perpetuo possidendam. Addimus quoque eidem ecclesie piscaturam in stagno, quod Tollense uocatur, ad perfectiorem sustentacionem fratrum predicte ecclesie Brode, quocumque modo piscari poterunt, excepto cum retibus magnis, que niwade wlgariter nuncupantur. Ad amplius quoque commodum predictorum fratrum ex nostra est plenaria uoluntate, quod molendinum in Brode in eorum curia construatur, quod ex habundancia stagni, quod Tollense dicitur, habeat necessarias sibi aquas; statuimus quoque sic, quod in molendino constructo in curia predicta nulli debeant molere nisi illi de curia et eorum homines de villis eorum Brode scilicet et Damerouwe. Attamen si fratres predicte ecclesie aliquo anno, prout eis placuerit, sex choros uel octo uendere uoluerint, si placet, eos in molendino possunt molere supradicto. Vt autem hec omnia supradicta per nos atque succedentes nobis heredes nostros in perpduum inuiolabiliter obseruetur, presentem paginam inde conscriptam sigil-
![]() ![]() |
Seite 216 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
lorum nostrorum appensionibus fecimus roborari. Huius rei testes sunt nostri milites et fasalli: Henricus de Wodensuege, Henricus de Heybarake, Rodolphus Munt, Heinricus Dargaz et dominus Arnoldus plebanus in Woldege et alii quam plurimi fide digni. Actum et datum in castro Stargarde anno domini M°CC°LXXI°, Idus Julii VII°.
Auf Pergament in einer kräftigen neugothischen Minuskel. An zwei Pergamentstreifen hangen zwei beschädigte Siegel. Auf dem ersten ist der stehende geharnischte Mann mit dem brandenburgischen Wappenschilde in der linken Hand und der Name OTTO erkennbar. Das zweite ist das häufig vorkommende Siegel Alberts mit dem getheilten Schilde, mit dem Adler in der rechten und dem Löwen in der linken Hälfte, und der Umschrift:
Auf der Rückseite der Urk. steht als spätere Aufschrift:
Albertus Marchio Brandenburgensis quaedam legata in testamento relinquit ecclesiae sancti Petri in Broda: anno 1271.
Im Grossherzoglichen Archive zu Neustrelitz wird eine zweite Ausfertigung dieser Urkunde aufbewahrt, welche bis auf den Schluss mit der vorstehenden ganz gleichlautend ist: der Schluss lautet aber also:
Addimus quoque eidem ecclesie piscaturam in stagno. quod Tolense vocatur, ad perfectiorem sustentacionem fratrum predicte ecclesie Brode, quocumque modo piscari poterunt, excepto cum retibus magnis, que niwade wulgariter nuncupantur.
Insuper et anguillarum capturam, que est in exitu aquarum stagni, quod dicitur Tolense, quam de vno littore ad aliud, ad usus suos disponendam, a prima plantacione ipsius ciuitatis predicta ecclesia cum omni iure libere possedit, fratribus predicte ecclesie contulimus omni procul impedimento iure perpetuo possidendam. Ad amplius quoque commodum predictorum fratrum ex nostra est plenaria uoluntate, quod molendinum in Brode in eorum curia construatur, quod
![]() ![]() |
Seite 217 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
ex habundantia stagni, quod Tolense et Stargarde nuncupatur, habeat necessarias sibi aquas.
Ut autem hec omnia supra dicta per nos atque succedentes nobis heredes nostros in perpetuum inuiolabiliter obseruentur, presentem paginam inde conscriptam sigillorum nostrorum apensionibus fecimus roborari. Huius rei testes sunt nostri milites et vasalli: Henricus de Wudensuege, Henricus de Heidenbrake, Rodolfus Mvnt, Henricus Dargaz et dominus Arnoldus plebanus de Woldegge et alii quam plurimi fide digni. Actum et datum in castro Stargarde anno domini M°C°C°L°X°X°I°, idus Julii VI°I°.
Die Siegel, welche an dieser Ausfertigung an roth und gelb seidenen Schnüren hingen, sind gänzlich verschwunden.
Die Markgrafen Otto und Albert von Brandenburg schenken dem Kloster Broda den Zins von 6 Hufen in der Stadt Neu- Brandenburg, die Fischerei in dem Ausflusse des Sees Liepz in den Tollenze-See und das Dorf wendisch Nemerow mit der Mühle.
I n nomine sancte et indiuidue trinitatis Amen. Ut ea que aguntur in tempore, non simul cum tempore dilabantur, poni solent in linguis testium atque scriptis autenticis perhennari, vt, si necesse fuerit, in eisdem memoria iocundetur. Hinc est quod nos Otto et Albertus Dei gracia marchiones Brandebor-
![]() ![]() |
Seite 218 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
genses notum facimus vniuersis, tam presentibus,
quam futuris, et tenore presentium protestamur,
quod nos ecclesie sancti Petri in Br
de et fratribus in eadem Deo
seruientibus infrascripta bona donamus cum omni
potestate et iure omnique vsufructu et omnimoda
libertate, sicut eadem habuimus vsque modo,
propria et perpetuo possidenda: censum videlicet
sex mansorum sitorum in Noua Brandeborch
ciuitate nostra, insuper et omnem utilitatem
vsumque piscationum, quem habuimus in decursu
aque defluentis de stagno Lipiz usque in
stagnum, quod Tolense vvlgariter nunccupatur,
ita tamen quod dicta ecclesia siue fratres
predicti in stagnis superius nominatis nullum
ius sev vsum ulteriorem piscandi habeant, quam
in suis priuilegiis contineatur desuper ante
datis, insuper villam slauicalem Nemerowe cum
suis agris attinentibus molendinumque in eadem
villa situm, sicut ipsum habuimus usque modo. Ut
autem hec nostra donatio per nos et fratrem
nostrum Ottonem minorem adhuc annis et per
succedentes nobis heredes nostros in perpetuum
inuiolabilis perseueret et maneat inconvvlsa,
presentem paginam ex certa nostra conscientia
sigillorum nostrorum appensione supradicte
ecclesie tribui fecimus conmunitam. Huius nostre
donationis testes sunt: Henricus de Wudensuege,
Henricus de Heidebrach, Arnoldus de Gera,
Olricus de Konigesmark, Fredericus Soneke,
Hermannus de Carpzowe, nostri milites et
Bartoldus nostre curie notarius, canonicus
ecclesie Lubuscensis. Actum et datum Stargarden
anno domini M°CC°LXX°III°, quarto idus Aprilis.
Auf Pergament in einer kleinen, kräftigen neugothischen Minuskel. An Schnüren von rother und gelber Seide hangen dieselben zwei Siegel, aus ungeläutertem Wachs mit braunem Firniss überzogen, welche an der Urkunde Nr. V. hangen; das Siegel Alberts ist auch hier klar ausgedrückt, jedoch das Siegel Otto's an dieser Urkunde eben so unklar, wie dort.
![]() ![]() |
Seite 219 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Der Fürst Nicolaus von Werle bestätigt die Besitzungen des Klosters Broda in seinem Gebiete.
N icolaus Dei gratia dominus de Werle omnibus presens scriptum visuris salutem in perpetuum. Notum esse uolumus vniuersis, tam presentibus, quam futuris, quod nos de bona nostra uoluntate et consensu dilectorum filiorum nostrorum Henrici et Johannis, dominorum de Werle, ecclesias quasdam, villas et quedam alia bona, quorum nomina in sequentibus sunt subscripta, ad honorem omnipotentis Dei et beate virginis Marie, assignauimus et contulimus ecclesie Brodensi perpetuo et libere possidenda: ecclesiam Warne, villam Svansin cum mansis quindecim, in tribus capturis superioribus etiam noctem decimam in captura anguillarum inter stagnum Muriz et aquam, que Colpin puplice nuncupatur; ceterum vero villam Vridorp cum mansis quinquaginta, cum tribus stagnis, de quibus effluit aqua, que Hauele nuncupatur, ad quorum mansorum defectum subplendum decem mansos in Rumpeshagen iacentes dedimus in restaurum, quos si aliquis impetere uoluerit, Brodensem ecclesiam nostra potentia absoluemus; item ecclesiam in Ankershagen cum quatuor mansis et dimidio, quam ecclesia Brodensis a prima p[l]antatione tenuit libere et quiete, conferimus et assignamus eidem; insuper ecclesiam in Penzellin et duodecim iugera ad dotem eiusdem pertinentia cum ecclesia Smort et duobus mansis ad ipsam pertinentibus assignamus; octo uero
![]() ![]() |
Seite 220 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
mansos in Clocowe iacentes dedimus ad officiendam capellam Penzellin in castro; vnius etiam molendini proprietatem inter Pywesdorp et Vridorp iacentis sepedicte ecclesie conferimus atque damus. Hec omnia suprascripta memorate ecclesie Brodensi dedimus quiete, libere et perpetuo possidenda eodem iure, sicut a principio habuit et possedit. Ne autem aliquis in posterum hoc factum irritare ualeat aut calumpniari, paginam istam sigilli nostri munimine testiumque memoriis dignum duximus perhennari. Testes aderant: milites: Henricus Lucho, Henricus de Vlotowe, Bernardus de Peecatel, Hermannus de Langenuurde, Nicolaus de Stralendorpe, Misnerus, Jacobus de Brelin, Priceburius et Johannes, filii domini Jeroslai, Henricus et Bertoldus fratres de Hauelberge; famuli: Weselus marscalcus, Lanbertus aduocatus in Penzellin et alii quam plures prouidi et honesti. Acta sunt hec anno domini M°CC°LXX°III°, datum de manu Godefridi prepositi Guzstroensis, IX kalendas Maii.
Auf Pergament in einer sehr flüchtigen Cursive, welche einige Male Versehen, wenn auch nur an unwichtigern Stellen, gemacht hat, wie: pantatione, canumpniari etc. Das Siegel an der grün und schwarz seidenen Schnur ist zerfallen.
Die Markgrafen Otto und Albrecht von Brandenburg schenken dem Kloster Broda acht Hufen in Küssow.
I n nomine sancte et indiuidue trinitatis Amen. Humane actiones a memoria hominum laberentur, si non
![]() ![]() |
Seite 221 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
litterarum testimonio firmarentur auctentico; fidele etenim testimonium habet scriptura auctentica, que homininus intereuntibus ea, que sibi eommendantur, non sinit aliquatenus interire. Hinc est quod nos Otto et Albertus, Dei gratia marchiones Brand., notum facimus vniuersis, tam presentibus, quam futuris, quod ecclesie in Brůde et conuentui ord. premonstr. ibidem Deo continue seruienti octo mansos in villa Kussowe cum omni iure et omni vsufructu omnibusque attinentiis, quantum ad illos octo mansos de fructibus eiusdem ville communibus spectat, donamus liberos, proprios et perpetuo possidendos pacifice ac quiete. Vt autem hec nostra donacio in perpetuum permaneat inconuulsa, ne quodlibet super eadem alicui in futurum dubium valeat suboriri, presens scriptam damus eidem ecclesie in Brode sigillorum nostrorum appensione certa de nostra conscientia roboratum. Huius autem nostre donacionis testes sunt nostri milites et fideles: Theodericus de Torgov, Zabel. de Redicstorp, Henricus et Heydenricus de Heydebrake; Otto et Hugo fratres burgenses in Noua Brand. ciuitate nostra. Datum in Noua Brand. per manum Bertoldi nostri notarii, anno domini M°CC°LXXV°, ydus Augusti quinto.
Auf Pergament in einer kleinen Minuskel. Die Siegel sind abgerissen. Sie hingen in zwei Einschnitten, in deren einem noch ein Stück eines pergamentenen Siegelbandes hängt.
![]() ![]() |
Seite 222 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Der Herzog Barnim von Pommern verleiht dem Kloster Broda dieselbe Mattengerechtigkeit (Mahlschatz) in der vor dem Kloster gelegenen Mühle, welche die Müller in den Mühlen vor der Stadt Neu-Brandenburg haben.
B arnim dei gracia dux Slauorum vniuersis Cristi fidelibus, ad quos presens scriptum peruenerit, salutem in omnium saluatore. Acta hominum ne naturam temporis imitentur, debent instrumentis publicis perhennari. Quam ob rem notum esse uolumus generacionibus presentibus et futuris, quod nos dilectis nobis in Christo . . preposito et conuentui de claustro Brode licenciauimus et plenam dedimus potestatem habendi mensuram, que matta oocatur, talem in molendino ipsorum, quod situm est prehabitum ante claustrum, qualem mensuram habent molendinarii in molendinis iacentibus circa Nouum Brandenborch ciuitatem. In rei euidenciam ipsis dari fecimus presens instrumentum nostri sigilli munimine roboratum. Datum Stetin anno domini M°CC° LXXVIII°, Gregorii pape.
Auf einem kleinen Pergament in cursivischer Minuskel. An einem, aus der Charte geschnittenen Pergamentstreifen hing, aus ungeläutertem Wachs, des Herzogs Barnim Reitersiegel, von dem jedoch nur der Leib des Rosses und der Schild des Reiters mit dem pommerschen Greifen übrig ist. — An der Stelle des Namens des Klosterprobstes stehen im Originale zwei Puncte.
![]() ![]() |
Seite 223 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Der Herzog Bugeslav von Pommern giebt dem Kloster Broda Bestätigung seiner Besitzungen und Rechte und zugleich eine Schutzversicherung.
I n nomine patris et filii et spiritus sancti Amen. Bugizslaus Dei gratia Pomeranorum Slauorumque dux vniuersis scriptum presens inspecturis salutem in eterne salutis auctore. Bonarum mentium est, utique et omni laude potissimum recordari (recordari) extreme portionis salubria, quoniam piissimi muneris erit, pro inpensis ad Dei laudem cum sanctis et electis in regno celorum felici gaudio perhennari. Cum igitur nouerimus caducum huius mundi regnum, volentes ad laudem filii Dei futuris cauere erroribus, dolentes et merito, elemosinas honorabilium et dilectorum parentum nostrorum, proaui, aui et patris nostri felicis memorie, de tempore in tempus minorari, nos quoque ex hoc non modicum affecti ob destructionem claustri Brodensis, quia perpendimus dictum claustrum a circumiacentibus terminis quadrangulari inuasione suis in possessionibus non modicum manu violenta depredatum: ne autem prefatum claustrum deinceps a nobis seu nostris successoribus quippiam violencie seu indebite illationis paciatur, decreuimus cum omni pietate et dilectione, vna cum consilio prouidorum militum nostrorum, sepedicti claustri libertatem libello testimoniali eternari, tali videlicet libertate et securitate, quam memorato claustro largiti sunt antecessores nostri largicione fructuosa. Itaque dando firmamus, vt nulli nostrorum heredum, successores nec aliqui alii ausu temerario,
![]() ![]() |
Seite 224 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Dei timore postposito nostrique precepti potestate et rigore spreto, presuniant reditus dicti claustri suo iudicio inuadere, nec eorum villas, nec subditos Brodenses, nec aliquid quod ipsis canonicis proprium est, a nostris antecessoribus et a nobis eisdem porrectum, in singulis libertatem habeant, iure omni et iudicio sibi proprio, proprie libertatis priuilegio, perpetuo perfruantur. Damus insuper volentes, quatenus a dicto claustro nichil penitus per vim, ut iustum est, exquiratur, nisi poterit amico fauore a claustri fautoribus et prouisoribus optineri. Insuper piissime concedimus neauaquam admittentes in possessionibus eorum, agris et singulis, mensurationes siue metas alias debere fieri, quam dictum claustrum usque ad tempus nostrum in longum et latum habuit et possedit, quia gestimus omni desiderio eorum predia et beneficia augeri potius, quam aliquatenus derogari. Nec miremini nos adeo stricte preceptum dedisse, cum venerabiles patres nostri tam habundanti copia dictam domum dotauerint, quod eciam ex prelarga dotatione sibi nomen a re opulente copie vendicauit. Ne igitur presens scriptum et nostra confirmatio in irritum reuocetur, in testimonium huius rei conscripte et ser uande presentem cartulam nostri fecimus appentione sigilli roborari. Testes huius rei sunt: dominus Hildebrandus abbas de Stolp, dominus Andreas plebanus in Demin, dominus Henricus plebanus in Trebetouue; milites: dominus Hermannus Musticke, dominus Johannes de Holsatia, dominus Drake; armigeri: Arnoldus de Gebene aduocatus, Gherardus burgensis cognomine Aduocatus, Johannes de Rothen, Arnoldus de Potendorp et alii quam plures. Datum anno domini M°CC°LX°X°X°I°, pridie nonas Julii, octaua beati Johannis baptiste.
Auf Pergament in einer sehr kleinen, scharfen Minuskel. An einer Schnur von gelber und rother Seide hängt des Herzogs
![]() ![]() |
Seite 225 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Bugeslav Siegel aus ungeläutertem Wachs, ganz so wie es zur Dargunschen Urkunde Nr. LXXX (Meklenburgische Urkunden I, S. 178) beschrieben ist.
Die Herzoge Bugeslav, Barnim und Otto von Pommern schenken ihrem Kloster Broda die freie Fischerei mit einer Wade auf dem Frischen Haff.
I n nomine sancte et indiuidue trinitatis Amen. Bugislaus, Barnim et Otto, Dei gratia Slauorum duces, omnibus presentes litteras visuris, lecturis et audituris cum omnis boni plenitudine salutem in Domino sempiternam. Ne acta principum cum suis fidelibus legitime celebrata per temporis interlapsum aliquid inmutationis, destructionis et inplenitudinis sorciantur, ipsa in cautionem malignand(i?) preclusionis addita viua voce testium idoneorum firmissime conscribuntur. Sane igitur constet nationibus presentibus et futuris, quod simpliciter propter Deum nos dilectis nobis in Christo dominis regularibus canonicis, preposito et conuentui claustri nostri Brodis donauimus, indulsimus ac donando appropriauimus vnam sagenam siue libertatem sagene vnius in mari nostro recenti per se uel per alios piscandi per longum, latum, ad utr[um]que latus, vbicunque magis expedire videbitur, libere, pacifice et secure, hac adiecta specialitate, quod, si aliquo tempore in ceteras sagenas precariam committere eueniret, hanc semper sagenam de petitione danda qualibet exemptam habere volumus et exceptam.
![]() ![]() |
Seite 226 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
In cuius rei euidentiam presens instrumentum dictis dominis preposito et conuentui super tali nostra donatione pia fecimus elargiri. Testes huius sunt: illustres principes dominus Heyenricus de Werle auunculus noster, Heyenricus, Reymarus de Wachholte, Henzekinus de Heydebrake, Nicolaus Drake, milites nostri, Jahezow domicellus de Gutzekowe comes et quam plures alii fide digni. Actum et datum Vkermunde anno domini MCCLXXXVI pridie nonas Septembris.
Der Fürst Nicolaus von Werle bestätigt dem Kloster Broda seine Besitzungen und Gerechtigkeiten.
W y hern Nicolaus van godes gnaden here tho Werle bekennen vor vns, vor unse eruen vnde vor vnse nakomelinglie, dat vor vns gheweset sint vnse leuen ghetruwen prouest vnde prior vnde mer heren van deme godeshus tho deme Brode vnde hebben vor vns ghehat vnde vor vnseme rade vele breue vp eres godeshuses rechticheyt, vp ere dorpe vnde vp ere gud, alse: Ankershaghen, Vrygdorpe, Clocow, Wentorpe, Cargow, Vederow, Rumpeshaghen, Lucow, Rese, Wulkentzin, Weitin, Kemenitze, Circhtzow vnde Nyendorpe, vnde vortmer vp ander gud, wor se dat hebhen an vnseme lande, vnde alle dit gut, alse de irluchteden forsten hertoghen tho Stetin vnse leuen ome milder dechtnisse vnde ok vnse olderen den suluen
![]() ![]() |
Seite 227 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
heren van dem Brode an eren breuen vorsegelt hebben also de breue luden, dat se dit vorbenomede gud hebben mit alleme heren rechte, hogest vnde zidest, an hant vnde an hals, vnde mit deme manrichte, vortmer kerklen vnde manlen an dessen suluen guderen, alle richte, allen denst, pacht, bede, hundekorn, burdenst berendenst, thegheden, vlas, rokhon, můunthepeninnghe vnde alle pleghe, also gantz, dat wy vnde vnse eruen vnde vnse nakomelinghe ghentzliken dar nicht ane beholden vnde dar nynerleye ammetlude vnser edder vnser eruen nynerleye bod edder bede ouer dit vorbenomede gud hebben scolen. Desse breue hebbe wy ghehort vnde sen; wy vnde vnse eruen willen buten eren guden werken nicht wesen, de tydliken schen an vnseme godeshuse tho deme Brode vorbenomet, vnde wy vestighen vnde vulborden alle de breue vnde willen al ere olden breue mit macht desses breues bi aller macht vnde bi aller rechticheit beholden, vnde vorbeden, vnde willen by vnsen gnaden, dat desse vorbenomeden hern an desseme eren gude vorbenomet vnse ammetlude, vnse lantridere edder nůmment van vnser weghen scal desse vorbenomeden heren van dem Brode beschedeghen, behinderen edder vorvnrechten. Were ok we, de ieghen vnse breue edder bod dede, de scal don ieghen vnse gnade vnde scal dat nerghene mede beteren, wen mid syme hoghesten. Dat wy dit willen stede, vast vnde vntobroken holden, des hebbe wy to tughe vnde tho witscop vnse hemelike inghezeghle mid willen vor dessen bref henghen lathen. Tughe desser dink sint: her Johan Linstow, hern Diderik van Kolne, her Gherd van Grabow, riddere, Ghemeke vnde Hinric gheheten Mugghesuelde, Hans Kessin, Hinrik vnde Diderik gheheten Zeleghen, vnde vele mer vnses rades, de eren werdich sint. Gheuen vnde screuen to Dobertin na godes bord dusent jar drehundert iar an deme twelften iare, in sunte Mauricius daghe vnde syner hilghen selscap.
![]() ![]() |
Seite 228 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Auf Pergament in einer flüchtigen Cursive. An einem Pergamentstreifen hängt ein kleines, schildförmiges Siegel von ungeläutertem Wachs mit braunem Firniss überzogen: im schildförmigen Siegelfelde steht der vorwärts schauende werlesche Stierkopf, in den obern Schildecken rechts eine Sonne, links ein halber Mond; die Umschrift lautet:
Im Grossherzogl. Geh. und Haupt-Archive zu Schwerin befindet sich ein Transsumt mit folgender Transsumirungs-Formel:
Vor allen bederuen luden bekenne wy borghermeistere vnde ratmanne tho Nygenbrandeborch, dat vor vns ghewest is de erwerdighe vader heer Johan Griphenberch vnse prouest tho deme Brode mid meer siner heren vnde brochte enen breff vor vns vppe permynt geschreuen mid eneme hanghenden inghezeghele like eneme ossenkoppe, de breff de was heel, vnghedellighet vnde vngheholet vnde vngheserighet vnde in al sinen enden lasters loes, vnde bat vns dor sines denestes wille, dat wy den breff wolden horen; vnde den breff hebbe wy dor siner bede wille ghehoret vnde de ludde van worden tho worden, alze hir na schreuen steit: — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — Dat wi dessen breff van worden tho worden aldus ghehoret hebben vnde seen, des hebbe wy tho thughe vser stat hemelke inghezeghele mit witscop henghen lathen vor dessen breff, de gheuen vnde schreuen is tho Nienbrandeborch na godes bord dusent iar veer hundert iar an deme soesten iare, des neghesten vryedaghes na suncte Andreas daghe.
Einige Stellen des Originals, welche durch sogenannte Eisenmale unleserlich geworden sind, sind aus diesem Transsumte ergänzt.
![]() ![]() |
Seite 229 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Der Papst Alexander VI. confirmirt dem Kloster Broda die Patronate über die dem Kloster untergebenen Kirchen und deren Güter.
A lexander episcopus seruus seruorum Dei dilectis filiis preposito et conuentui monasterii per prepositum soliti gubernari in Broda, Premonstratensis ordinis, prope opidum Nouebrandenborch siti, Hauelbergensis diocesis, salutem et apostolicam benedictionem. Cum a nobis petitur, quod iustum est et honestum, tam uigor equitatis, quam ordo exigit rationis, ut id per sollicitudinem officii nostri ad debitum perducatur effectum. Sane pro parte uestra nobis exhibita petitio continebat, quod quondam Nicolaus dum uiueret dominus de Werle, de propria salute recogitans ac cupiens, terrena pro celestibus et transitoria pro eternis felici commercio commutare, ius patronatus seu presentandi personas idoneas ad parrochiales ecclesias opidorum et villarum: Warne, Swantzin, Falkenhaghen ac Schonowe, cum Vrigdorpe, Rumpeshagen, Ankersaghen et Klokow, Vederow, Kargow, Slone, Lukow, necnon Pentzelin, Smorte cum Resze, Kemenisse, Wolkentzin, Weytin, Nighendorpe, Sirghetzow, Hauelbergensis ac aliarum diocesium parrochiales ecclesias, cum pro tempore uacare contingeret, necnon mansos, terras, agros, feudum, piscaturas anguillarum, stagna, iura, priuilegia et liberationes monasterio uestro perpetue donauit et concessit, et deinde quondam Nicolaus et Christoferus dum uiuerent fratres et domini de Werle et successiue Magnus et Baltasar fratres
![]() ![]() |
Seite 230 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Magnopolenses duces huiusmodi ac alias donationes per principes dominos et duces de Stetin prefato monasterio factas approbarunt et confirmarunt, prout in quibusdam patentibus litteris ipsorum dominorum sigillis munitis desuper confectis plenius dicitur contineri, que a nobis petistis apostolico munimine roborari: Nos igitur huiusmodi supplicationibus inclinati, premissa et prout illa concernunt omnia et singula in dictis litteris contenta, sicuti rite et prouide facta sunt, rata habentes auctoritate apostolica confirmamus et presentis scripti patrocinio conmunimus presentibus et futuris ac perpetuis temporibus duraturis. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre ratihabitionis, confirmationis et communitionis infringere uel ei ausu temerario contraire; si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis Dei ac beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se nouerit incursurum. Datum Rome apud sanctum Petrum anno incarnationis dominice millesimo quingentesimo, sexto kal. Nouembris, pontificatus nostri anno nono.
![]()
A. de Buccabellis.
A. Viues.
P. Wolkow.
Auf Pergament in einer stumpfen Schrift mit dem gross und geschnörkelt geschriebenen Namen des Papstes im Anfange, wie man ih n öfter sieht; geschrieben und auf dem Umschlage des Pergaments contrasignirt ist diese Urkunde von dem güstrowschen Domprobst Peter Wolkow, seit 1508 Bischof von Schwerin, welcher zur Zeit der Ausstellung dieser Bulle zu Rom lebte und hier "litterarum apostolicarum scriptor et abbreviator" war (vgl. Jahrb. I, S. 21). Die bleierne Bulle des
hängt an einer Schnur von rother und gelber Seide.