![]() ![]() |
[ Seite 235 ] |
![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() ![]() ![]() |
|
:
über
die Vormundschaft und den
Regierungs-Antritt des
Fürsten Albrecht
Nr. I.
Der Fürst Albrecht von Meklenburg verkauff seinen Hof in der Stadt Wismar an die Stadt und reservirt sich ein zu lübischem Rechte liegendes Haus in der Stadt.
D. d. Wismar 1329, März 18.
Nach einer Abschrift im Grossherzogl. Geh. u. H.-Archive zu Schwerin.
In deme nhamen der hilligen und der ungeschedenen drevaldicheit Amen. Wi Albrecht van der gnade godes ein iunchere van Mekelenborch, van Stargarden unde van Rostogk bekennen unde betugen openbare in desser iegenwerdigen schrifft, dat wi mit usem goden willen, unbedwungen, na willen unde na behegligkeit, na rade unde na vulborde unde na bete uses leuen ohemes greuen Hinrikes van Zwerin, user rhatgeuen, user truwen man unde sunderliken user vormundere, den se use leue vader her Hinrick van Meklenborch, deme gott gnedig si, us unde use land beuohl in deme letzten, der nut unde der vromen uses unde user lande, de wi unde use leue ohm unde use truwe man unde use vormundere vorbenomet daran geprouet hebben unde geseen, usen leuen rhatmannen unde der gantzen statt unde der gantzen menheitt tho der Wismer verkoft liebben redeliken unde rechtliken usen hoff binnen der statt tho der Wismer vor dem Mekelenborger dohre, alse he belegen is mit allen sinen stucken, de dartho geleget sin, mit deme thorne
![]() ![]() |
Seite 236 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
unde mit dem berchvrede, vor dusent mark lubecker penninge, de uns gantzleken unde alle vorgulden sin. Dartho hebben use leue ratmanne us gelaten binnen der stat tho der Wismar, tho ehre unde tho gemake user unde user nakomelinge, enen hof, de belegen is bi sunte Juriens korken uppe deme orde in dat osten, de useme leuen vader hadde thogehort; de sulue hof schal ewelken liggen tho alleme lubeschen rechte, alse de handvestinge spreken, de geschreuen unde gemaket sint unde use voroldern gegeuen hebben den vorbenomeden usen rhatmannen unde der gantzen stat tho der Wismer uppe den kop der borch unde ok ere andern handvestinge spreken, de se hebben uppe de suluen rechticheit; were dat also dat wi den hof nu vorbenomet vorgeuen edder vorendern wolden, dat schole wi dhon eneme borger tho der Wismar unde anders nemende. Desse handvestinge schal nicht schaden unde nicht breken de handvestinge, de use voroldern den vorbenomeden usen rhatmannen unde der menen stat tho der Wismer gegeuen hebben, mer alle handvestinge, alle vryheit unde alle rechtigkeit, de en vorgegeuen sin van alle usen voroldern, de loue wi in disser schrift, na hete unde na rade all unser vormundere unde dor use gut unde der nut unde fromen uses menen landes, vor us unde vor usem broder iuncheren Johanne unde vor usen nakomelingen unbrekelick ewig tho holdende. Dat alle desse dinge, de hir vor beschreuen sin, gantz unde unbreklik bliuen ewelken, so hebben wi tho ener openbaren betuginge uses leuen ohmes des vorbenomeden greuen Hinrikes ingesegel van Zwerin mit useme ingesegele gehenget vor desse iegenwardigen schrift. Desser dinge sint tuge, de dar ouer gewesen hebbet mit rade unde mit vulbort, use leuen truwen man unde use Vormund ere: Conrad van Kremon, Juries Hasenkop, Herman van Ortze, Bolte Hasenkop, Wipert Lutzowe, Johan van Plesse, Johan van Bulowe, Hinrick van Barnekowe, Barthold Preen, Otto van Deuetze, Heine Manduuel, Claus van Helpede, Gotschalk Storm, Hinrik van Plesse, Eggert Negendanke, riddere, Hennecke Molteke, en knape. Desse bref is geschreuen unde gegeuen in der stat tho der Wismar in deme ibare na godes bort
![]() ![]() |
Seite 237 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
dusent drehundert negenuntwintigsten ihare, an deme andern sondage (?) in der vasten.
Nach einer Abschrift im Grossherzogl. Archive, welche noch eine Nachschrift hat:
Herum curatorum consensus specialibus litteris est conscriptus sub eodem dato, quarum copiam transscribere supervacuum visum est.
Der Consens der Vormünder ist
an deme andern sonauende in der vasten
gegeben; von diesem Tage ist auch die vorstehende Urkunde in dem Abdruck bei Senckenberg Selecta juris etc. II, p. 495, datirt; daher ist das Datum "an dem andern sondage" wohl ein Schreibfehler.
Nr. II.
Die Vormünder des Fürsten Albrecht von Meklenburg geben ihre Einwilligung zu dem Verkaufe des fürstlichen Hofes in der Stadt Wismar durch den Fürsten an die Stadt.
D. d. 1329, März 18.
Aus dem Privilegienbuche der Stadt Wismar.
In deme namen godes Amen. Wi Cord van Kremon, Juries Hasencop, Herman van Ortze, Bolte Hasencop, Wypert Lutzowe, Johan van Bulowe, Johann van Plesse, Hinrik van Barnekowe, Bertolt Preen, Otto van Dewetze, Heyne Manduuel, Claus van Helpede, Goscalk Storm, Henrik van Plesse, Eggert Hardenakke, riddere HennekeMolteke, en knape, bekennen unde betůghen openbare in desser jeghenwerdighen schripht, dat von useme hete unde von wolbehagende unde von useme rade, der nůt willen unde vromen unde endrachicheyt use iuncherre Alberth van Mekelenborgh vorkoft heft redelken unde rechtleken sinen liofmit deme torne unde mit deme horchvrede also he beleghenis vor dem Mekelenborgher dore binnen der stat to der Wismere den ratmannen unde der gantzen menheyt van der suluen stat vor dusent mark lubekerpenninghe, de usem vorbenomeden iuncherren vorgulden sin unde gantzleken betalet, also de breue
![]() ![]() |
Seite 238 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
betughet unde spreket, de darvan gheschreuen unde ghemaket sin unde beseghelet mit ingheseghelen des vorbenomeden uses iunkherren Albrechtes von Mekelenborgh unde sines omes des akbaren greuen Hinrikes van Zwerin. To ener betughinghe dat desse vorbenomeden dingh ghescheen sin mit useme rade unde mit user volborth, so hebbe wi use ingheseghele vor desse ieghenwerdigen schrift ghehanghen in deme iare na godes bort in deme dusensten drehundersten unde in den neghenunttwinteghesten, an deme ändern sunauende in der vasten.
Aus dem Privilegienbuche der Stadt Wismar vom J. 1351, Rubr. LIV, mit der Ueberschrift: Consensus militum super venditione turris in civitate. (Vgl. über dieses Privilegienbuch Pötker Sammlung, St. IV, S. 14.)
Nr. III.
Landfriedensbündniss des Grafen Heinrich von Schwerin und der Vormundschaft des Fürsten Albrecht von Meklenburg mit den Herzogen Erich und Albrecht von Sachsen.
D. d. Dutzow 1329, Junii 5.
Nach dem Abdruck in Scheidt's Nachrichten von dem hohen und niedern Adel in Teutschland, Hannover, 1754, S. 290.
Wi Hinrik greue tho Swerin vnd Albert iunkhere tho Mecklenburgk van der gnade gades bekennen in desser schrift, dat wie mit vnsen heren hertogen Ericke vnd iunckheren Alberte van Sassen gedegedinget hebben, also herna beschreuen steit. Queme dat also, dat vnser manne iennich edder ere knechte welck hertogk Ericke vnd iunckhere Alberte van Sassen, de vorbenomet sint, edder ere man, borgere effte huslude verburgen mit roue edder mit dufroue, mit brande, dat apenbare were, beschuldiget me vnse man, borgere edder huslude vmme disser stucke ienich, des schole wi den, de me beschuldiget, vorbringen binnen verteyn nachten, sick afthonemende, also hir na beschreuen steit; de guder hande lude scholet sick dess afnemen malek sulff drudde siner frundt, de vnberopen sint ehres
![]() ![]() |
Seite 239 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
rechtes; dat sulue recht scholen se dhon vor ere knechte; de stadtman edder kopman de schal sick wehren des mit sinen frunden sulf vöffte, de eres rechtes vnbesprokene sint, de husman sulff seuende siner frundt, de vnberuchtet sin. Desse were de mogen se hebben eine werue, ander werue, tho dem drudden mahle scholen se verwunden wesen ehres rechtes. Were dat also dat ienich mann dessen dingen wedder stan edder wesen wolde, vnd worde wie van hertogen Erike vnd iunckhern Alberte, de vorbenomet sint, geladen, des schole wie en volgen, offte se vns dat vertein nacht vore tho wetende dhon, mit sestich mannen vp orsen, vp vnse egene kost, winn vnde vorlust, mit eyner bliden vnd eineme wercke, vnd scholen ok dessen vorbenomeden heren volgen, also ferne, also ere land kehrenn. Desse vorbindinge vnd frede de schall stan nu van Pingsten vort auer vor jahr. Vppe dat desse dingk stede vnde vast bliuen, des hebbe wy g reue Hinrich van Schwerin vnd iunckhere Albert van Mecklenburgk vnd vnse riddere Hinrich Rauen, Johan Lutzowe, Bolto Hasenkop vnd Wiepert Lutzow dessen vorbenomeden heren in truwen gelouetvnd betuget dat mit vnsen insegelen. Desse breff de is geschreuen tho Dutzowe na gades bordt dusent drehundert iar in dem negen vnde twintigsten iare, des mandages vor pingsten.
Nr. IV.
Vertrag und Landfriedensbündniss zwischen dem Fürsten Albrecht und Johann von Meklenburg und dem Markgrafen Ludwig von Brandenburg.
D. d. auf der Görnischen Brücke 1329, Sept. 24.
Aus einem Copial-Buche aus dem 14. Jhrh. im Königl. Archive zu Berlin, gedruckt in Gereken Cod. dipl. Brand. I, p. 235.
Wi Albrecht und Henning brodere van der gnade gods heren to Mekelenborg, to Stargard und to Rodstok bechennin und bethugen in dessem iegenwertigen briete openbare, dat wi mit rade und mit volbord user trouwer man hebben gededinget mit
![]() ![]() |
Seite 240 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
usem heren marggrauen Ludewig von Brandenburg usim leuen om ene ganze stede sune umme alle schelunghe, de tweschen em up en half und useme veddere, dem god gnedig si, und uns af andere half wernde was. Darbouen hebbin wi us mit einander voreint vorlouet sunderliken tein jar, als hir na beschreuen sted. Wi scolen usem om behulpen sin up allesweme, wor des eme nod is. Hi neme wi ut: den konig van Denemarken und sine kindere, hertoge Rudolf van Sachsen und sine kindere, hertoge Erik und hertoge Albrecht van Sachsen, den hertogen van Louenborch, de hertoge van Stettin, de heren van Wenden, de greuin van Holtzten, den greuin van Zwerin, den byscop van Chemin, den byscop van Hauelberch, den bischop van Zwerin und den Gans van Pudlist. Minne und rechtes scole wi geweldich wesen vor alle desse herren, de we in usen vreden nomen hebben. Wan unse om user bedarf, dat scal he us vier wekene vor weten laten, so scole wi em volgen sunder toch mit sechstig mannen up orsen bet ande Netze, an de marke to Lusitz und ouer Elue binnen der Olden Marke und in die land, de binnen dissen watern liggen. Were ouer dat use om bestallet werde oder en her up en toge binnen de vorbenumden lande, so scole wi volgen mit aller macht, als wi erst mogen und mechtigest mugen mit guden trouwen. Kost scal he us geuin, wenne wy in sin land komen. Dingnisse und vee scal he to hulpe beholden to der kost. Vangene und andern vromen scal men deylen na der mantal. Wint he vesten sinen vinden af, de van user kenen to lene gan, mit user hulpe oder drungen im gelt af, welke wis dat geschehe, de vesten oder dat gelt scole wi deylen na der mantal; winne wi ouer vesten an beiden syden binnen dissen vorgeschriuen landen, de schal manlik beholden, van deme si to lene gan, oder drunge man inen gelt af, dat scal de beholden, van dem si to lene gan. Neme wi schaden, scole wi siluen richten, sunder klene perde, de scal he us gelden, dar na he use lude ridende wil hebben; wan auer dat volk to hus riden scal, so scal man en de perde gelden; de peroe, de verloren werden, de scal man den houetluden witlik maken oder tu houe antworden. Wi hebben ok wedder gelaten usem om und an en
![]() ![]() |
Seite 241 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
gewisit de vogedien Lewenwolde, Stolp und Jagowe mit lande und mit luden, mit allir gulde und mit den husen, de use vader dar inne gebuwet hebbin, und hebbin man und stede losgelatin der huldinghe und louedes, de se usem vadere gedan hebben. Wi hebben ok usem om wedder gelaten de Meyenborch, hus, stad und manschap mit der scheide und mit der gulde, und hebbin im losgelaten der vir tusint marken siluers und des scaden, de vor jar dar up gan is, dat dat vor stund. Hevor heft he us und usern eruen gelegen Streliz und Arnsberge, als sine breue spreken, und gift us dar to acht und twintig hundert marg brand. siluers. Dar mede scullen alle sculde, dar desse pande vor stunden, los sin und be scal dat gelt bereiden, wer wi dat bewisin. He scal ok de laut und lude bi allim rechte taten, also se bi sinen vorvarin gewesin sin. Sunderliken de stad to Angermunde scal de molen beholden, di se gebuwet heft. Is dar ienniges mannes scade, an den scolen se irlegen, als it redlik is. Gut, dat use vader gelaten heft des marggrauen mannen uses vorgeschreuin oms vor sine sculde in den panden, dat scal he stede holden; wat he auer vor marggrauen Woldemars sculden gelaten heft, dar mede scal man se wedder an usem om wysen, unde dar gat umme, als ein recht si. Gut sculle wi sinin manniu lihen, dat se to rechte van us hebben scolen; dat selue scal he us wedder den. Sculde, de we schuldig sin van uses vaddern wegene uses omes mannen, wat wi der bechennen, der scole we dat verdendel en golden van S. Merlins daghe de nu kumpt vort ouer ein iar, dat andre verde deel des andern S. Mertins daghe dar na, de dritte verde deel des dritten S. Merlins daghe, dat leste verde deel des verden S. Mertins daghe dar na; dat scole wi en louen und use breue dar ouir geuin. Wat wi ok der sculde nicht bechonnin, dar scole wi en umme dun, wat g reue Günther van Lindowe und greue H. van Zwerin darumb sprekin; dat selue scal use om usen mannin wedder dun, of si en schuldeghen. Disse deidingh scullen hern Luzowe an sinen panden, de he inne heft, nicht hinderen. Alle desse vorgeschreuen rede etc. etc. Gegeuin up der Gornischen brüche M°CC°XXIX°, des sundages vor Michaelis.
![]() ![]() |
Seite 242 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Nr. V.
Die Oldenstad verkaufen an die Brüder Dieterich und Johann Wilden zu Rostock das ganze Dorf und den Hof Jordanshagen (Jürgenshagen).
D. d. Wismar 1330, Januar 5.
Aus einem alten Copial-Buche des Grosh. G. u. H.-Archives zu Schwerin.
Nos Harthwicus, Deneko, Henneke, famuli, Alewardus presbiter, fratres, et Deneko, filius Hartwici predicti, de Oldenstade nominati, presentium tenore recognoscimus lucide protestantes, quod de mero beneplacito, consilio saniori, de consensu nostro et Jutte, mei Hartwici prefati uxoris, Alheidisque, mei Denekini antelati vxoris, necnon omnium aliorum, quorum interest vel interesse poterit, specialiter vero Nicolai de Belowen, nostri sororii, vendidimus rationabiliter, dimisimus sponte et coram domino nostro, nobili domino Alberto, Magnopolensi, Stargardie et Rostock domino, animo deliberato resignauimus viris discretis Thiderico et Johanni dictis Wilden, fratribus, ciuibus in Rostock, eorumque veris et legitimis heredibus totam villam Jordenshagen et curiam ibidem sitam, prout eadem villa et curia cum agris, pratis, pascuis, siluis, nemoribus, sespitibus, aquis, aquarum decursibus, molendinis, viis, inuiis, iudicio vasallico ac omnibus et singulis vtilitatibus, fructibus et prouentibus inde cedentibus annis singulis, intra suos terminos, distinctiones et metas, tam in longum, quam in latum, hactenus fuerint et ab antiquo comprehense, limitate et distincte, libere, nemini in toto auf in parte obligate, temporibus perpetuis possidendas. Promittimus quoque dictis fratribus Thiderico et Johanni Wilden eorumque veris heredibus, warandiam eiusdem ville et curie ibidem cum omnibus vtilitatibus earundem facere et seruare secundum iura in terris consueta, ipsos ab omni impetitione et inbrigatione quorumcunque coram iudicio comparere volentium disbrigaturi. Omni itaque iuri nostro, quod nobis et heredibus nostris competit vel competere poterit in dictis villa et curia, et vtilitatibus earundem penitus renuntiamus pro omnibus et singulis premissis nos Harthwicus, Deneko, Henneko, Alwardus et Deneko de Oldenstad memorati principales,
![]() ![]() |
Seite 243 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
necnon nos Georgius Hasecop, Nicolaus de Axcowe, Echardus de Bibowe, milites, Johannes, Nicolaus et Otto Molteken, Olricus et Arnoldus de Oldenstad, Echardus Nortman, necnon ego Nicolaus de Below specialiter meo et meorum heredum iuri in dictis villa et curia ibidem ac prouentibus earundem nobis competenti penitus renunciamus, compromissores pro omnibus et singulis premissis promisimus et promittimus in perpetuum firmiter et inuiolabiliter obseruandis, dantes in euidentius testimonium presentes litteras sigillorum nostrorum munimine roboratas. Testes sunt: Wipertus Lutzow, Hinricus de Barnekow, Echardus de Hardenake, Tidericus Clawe et Nicolaus de Helpede, milites, et alii plures fide digni. Datum Wismar anno domini M°CCC° tricesimo (primo?), feria sexta ante epiphaniam domini.
Auscultata et collationata est presens copia per me Georgium Kanen, clericum Ratzeburgensis diocesis notarium publicum et concordat cum sua vera littera originali, attestans hac manu mea propria.
Diplom. A n m. Das Datum dieser Urkunde ist bei der Abschrift wahrscheinlich verschrieben. Nach der ersten Verkaufs-Urkunde des Copial-Buches ward der Verkauf zu Rostock M°CCC°XXIX dominica prima in aduentu domini, qua cantatur ad te leuaui animam meam, d. i. am 3. December 1329, abgeschlossen. Die Belehnung geschah, nach der Urkunde Nr. VI, am 5. Januar 1330 zu Wismar. Es ist also mehr als wahrscheinlich, dass die in gegenwärtiger Urkunde an demselben Orte und demselben Tage bewerkstelligte Auflassung auch in demselben Jahre, zu gleicher Zeit mit der Belehnung, geschehen sei. Sonst könnte der vorläufige Lehnbrief (Muthschein) nicht im J. 1331 ausgestellt sein. Der ausführlichere und den Kauf bestätigende Lehnbrief ward übrigens auch am 25. Februar 1330 ausgestellt.
Nr. VI.
Albrecht, Fürst von Meklenburg (oder vielmehr dessen Vormundschaft), giebt den Brüdern Dietrich und Johann Wilden zu Rostock zu Lehn das Dorf und den Hof Jürgenshagen, welches sie von den Oldenstad gekauft haben.
D. d. Wismar 1330, Januar 5.
Aus einem alten Copia-Buche des Grosh. G. u. H.-Archives zu Schwerin.
Nos Albertus dei gratia Magnopolensis, Stargardie et Rostock dominus ad vniuersorum notitiam
![]() ![]() |
Seite 244 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
presentibus deducentes lucide recognoscimus protestando, quod constituti coram nobis Harthwicus, Deneko, Johannes, famuli, Alewardus, presbiter, fratres, et Deneko, filius Harthwici predicti, de Oldenstad nuncupati, nostro eorundemque ac Jutte, eiusdem Harthwici vxoris, Alheidis, prefati Denekini vxoris, specialiter vero Nicolai de Belowen, eorundem sororii, necnon omnium aliorum, quorum interest vel quorumlibet interesse poterit in futurum, pleno consensu et maturo consilio accedente, vendiderunt et rationabiliter dimiserunt sponte, et coram nobis vnacum eodem Nicolao de Belowen animo deliberato resignaverunt viris discretis Thiderico et Johann i dictis Wilden, fratribus, ciuibus in Rostock, eorumque beredibus veris et legitimis totam villam Jordenshagen et curiam ibidem sitam, prout eadem villa et euria cum agris, pratis, pascuis, siluis, nemoribus, sespitibus, aquis, aquarum decursibus, molendinis, viis, inuiis, iudicio vasallico ac omnibus et singulis vtilitatibus, prouentibus et fructibus inde cedentibus annue, intra suos terminos et distinctiones, hactenus et ab antiquo fuerint distincte, nemini in toto auf in parte obligate, temporibus perpetuis libere et pacifice possidendas, omni ipsorum iuri, quod eisdem et eorum heredibus aut aliorum, quorum interesse poterit, in dictis villa et curia ibidem competit vel inantea competere poterit, quomodolibet renunciantes. Nos quoque ad vtriusque partis instantiam dictas villam et curiam ac prouentus et redditus earundem memoratis Thiderico et Johanni Wilden fratribus et eorum veris heredibus concessimus et in hiis scriptis concedimus secundum omnes et singulas conditiones et libertates premissas iure pheodali, dantes presentes litteras in euidentius testimonium premissorum sigilli nostri appensione roboratas. Testes sunt: Wipertus Lutzow, Hinricus de Barnecow, Echardus Hardenacke, Thidericus Clawe et Nicolaus de Axcowe, milites nostri, et alii plures fide digni. Datum Wismar anno domini M°CCC° tricesimo, feria sexta ante epyphaniam domini.
Auscultata ac collationata est presens copia per me Georgium Kanen, clericum Ratzeburgensis diocesis, publicum apostolica et imperiali auctoritatibus notarium, et concordat cum sua vera originali littera sigillata, attestans bac manu mea propria.
![]() ![]() |
Seite 245 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Nr. VII.
Vertrag und Bündniss zwischen den Vormündern der Söhne des Fürsten Heinrich des Löwen von Meklenburg, Albrecht und Johann, und den Fürsten Johann und Henning von Werle.
D. d. Schwisow 1330, Mai 20.
Nach dem Originale im Grossh. G. u. H.-Archive zu Schwerin.
Wie Albrecht vnde Johan von der gnade godes herren to Mekelenborch, to Stargarde vnde to Rozstok bekennen vnde betughen in disme breue openbare, dat wie mid rade vnde volbord vnser truwen man hebben gedeghedinghet mid den edelen herren, hern Johanne vnde Henninghe, herren toWerle, vnsen liuen vedderen ene gantze stede sone twischen en vnde vns vmme alle schelinghe, de twischen en af ene half, vnde vnsme vadere, deme god genedich si, vnd vns of ander half wernde was; dar bouene hebbe we vns to samende vorenet vnde vorlouet sunderliken, als hir na bescreuen steyt. Wie scholen vnsen vedderen geuen dre dusent mark lodighes siluers colnerscher wicht, vor dat se vnse vormundere nicht wesen scholen, vnde vor alle stucke vnde schulde, de se vp vnsen vader vnde vns to vorderende hadden; des schole wie en bereden vif hundert mark lodigh[es] siluers to pingsten de nu kumpt vnde vif hundert mark lodich schole wie en los maken to den borgeren von Rozstok vor ere schulde; vortmer [sch]ole wie en bereden dusent mark lodich to winachten de nu kumpt vnde de lesten dusent mark lodich to winachten de nu kumpt vort [ou]er en iar: dat siluer schole wie bereden vnsen vedderen to Guzstrowe vppe disse vorsprokene daghe binnen vnsme leide. Vortmer schole wie vnsen vedderen behulpen sin vp alles wene, wor en des nod is. Hir neme wie vt: koning Cristofore von Denenmarken vnde koningh Erike vnde hertogen Otten sine sone, koningh Magnus von Sweden vnde von Norwegene, den marchgreuen von Brandeburch, hertoghen Rodolfe von Sassen, hertoghen Otten vnde Wilhelme von Lunenborch, de hertogen von Stetyn, greuen Hinrike von Zwerin,
![]() ![]() |
Seite 246 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
greuen Gherde vnde greuen Johanne von Holtsten, greuen Gunzels kindere von Zwerin, den bischop von Hauelberghe, den Gans von Putlist, de van Winteruelde, de van Zwerin to Spantecowe vnde to deme Oldigeshagen, Boldewene vonme Croghe vnde Henrike vnde Seghebande Tune. Minne vnde rechtes schole wie weldich wesen ouer disse vorbenomden, de wie in vnsen vrede dornen hebben. Wan vnse vedderen vnser bedoruen, so schole wie en volgen af disse half der see mid sestich mannen vp orsen sunder toch; dat scholen se vns laten vore weten verteynnacht. Were auer dat ere slote worden bestallet oder en her vp se toghe binnen eren landen af disse half der see, so schole we en volghen mid anderhalf hundert mannen vp orsen vp vnsen schaden; dat scholen se vns laten vor weten vere wekene. Kost scholen se vns geuen, wan we komen in ere negeste slod. Nemen se vromen an vanghenen oder winne se slote oder land, de scholen se mid vns delen na mantalen; winne se auer vesten oder land, de vnse sin oder de van vns to lene gan oder to pande stan, de scholen se vns antworden vnde wie scholen de beholden; dat silue schole wie en don. Dignisse scholen se beholden to hulpe der kost. Vnse vorbenomden vedderen scholen bliuen bi alsodanner scheide, de se hadden, do vnse vader starf, vnde scholen en nicht neger buwen, wan we rede gebuwet hebben; sen scholen och vns nicht neger buwen, wan se rede gebuwet hebben. Och scholen vnse vedderen gelden vnsen mannen, borgheren vnde ioden schulde, de se en redeliken bewisen moghen, vnde scholen se bi rechte laten; schuldeget men se, so schal me en legghen daghe vnde staden en erer manne recht; wil wie och schuldigen vnser vedderen man, ouer de scholen se vns helpen minne oder rechtes: dar schal vns ane noghen vnde scholen en dar bouene nene wald don. Wolde auer ienich erer man in eren landen an rechte sich nicht genoghen laten, vp den schole wie en behulpen sin, dat sich islicn man an rechte noghen late. Wie scholen en och land vnde straten helpen vreden, wer en des nod is, vnde wie enscholen nene ansprake hebben vppe land, slote vnde man, de se nv inne hebben. Och scholen se vns like den vmme dat land to Valster vnde holden vns de scheide,
![]() ![]() |
Seite 247 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
als dar gedegedinget is. To ener gantzen steden ewiger sone vnde vruntschap to bliuende twischen vnsen vorbenomden vedderen vnde eren eruen af ene half vnde vns vnde vnsen eruen vnde vnsen susteren Bea-tricen vnde Agneten vnde vnsen landen af ander half, also dat wie nimmer vndertwischen viande werden scholen, so scholen vnse man, stede vnde land, ane dat land to Stargarden, huldighen vnsen vedderen vnde eren eruen to rechteme erue, also beschedeliken: storue we beide ane eruen, des god nicht enwille, so scholen vnse sustere beide in vnsen mannen, landen vnde steden ere rechtecheit beholden; na erer beider dode schole land, man vnde stede vnser vedderen ewichliken bliuen. Vnse vorscreuenen vedderen scholen och man, land vnde stede vntweren van aller ansprake gestlich vnde werlich, de me vp se hebben mach, wan se an en komen. Desse breue scholen och nicht schaden allen anderen breuen, de twischen vnsen vedderen vnde eren eruen vnde vnsme vadere vnde vns vore geuen sint. Dat wie disse vorscreuene sone stede vnde gantz ewilichen holden, dat loue wie vntruwen vnsen vorbenomden vedderen vnde mid vns her Gurges Hasencop, her Wiprecht Luzowe, her Hinrik von Barnecowe, her Hinrik unde her Johan von Plesse, her Herman von Ortze, her Echard Hardenacke, her Otto von Dewiz, her Heyne Manduuel, her Claws von Helpede, her Henningh von Peccatele vnde her Henningh von der Dollen, riddere, Henneke Molteke, Henneke Vmmereyseke vnde Wlf von Swetzin, knechte. To ener bethughinghe alle disser dingh, so hebbe wie dissen bref gegeuen besegelt mid vsme inghesegele, vnde is gegeuen na der bord goddes dusent iar drihundert iar an deme drittegesteme iare, des negesten sondaghes vor pingesten, in dem dorpe to Tzwizowe.
Die Charte ist ein dünnes, glattes Pergament, welches an einer Stelle [ ] durch Moder gelitten hat. An einem Pergamentstreifen hängt das Siegel der Vormundschaft des Fürsten Albrecht.
![]() ![]() |
Seite 248 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Nr. VIII.
Landfriedensbündniss zwischen dem Fürsten Johann von Werle und dem Herzoge Barnim von Pommern.
D. d. Demmin 1331, April 11.
Nach dem Originale im Königl. Provinzial-Archive zu Stettin.
Wy Johan van der gnade godes iunchere van Werle bekennen openbare vnde betughen in dessen breuen, dat wi na vser riddere rade hebben dan ene vorbindinghe mit vseme leven zwagere hertoghe Barnym van Stettyn. Thom ersten male scole wy ewighe vrunt blyuen vnde nummer mer vigende werden. Were dat so, dat scelinghe tuschen vns queme, dar scole wi vmme tho samende riden, swo vor vnser riddere an beident syden vns dar umme lyken, dar scole wi vns ane nŏgen lathen. Vortmer kumpt scelinghe tuschen vnser beider man, de scole wi mit mynnen eder mit rechte stoden. Vortmer vnser eyn scal dem anderen tho hulpe körnen vp alle de, de vnser ieneghen ane vechtende sint. De volginghe de scal malk dem anderen tho gemake keren vnde scolen des tho samende riden; swes wi tho rade werden, dat scal malk dem anderen holden. Beneme dat noth, dat dat wi nicht tho samende kornen kůnden, so seal malk syner ratgever twe tho den anderen senden mit vůller macht. Vortrner we des anderen bedarf, de scal eme de kost geven vnde scal de dinghenisse vp boren tho der kost tho hulpen. Were dat wi slothe wnnen leghen se an vnsen landen, se scolen vnse blyven; leghen se auer an vighende lande, so scole wi se delen na mantale. Worden ok vanghenen an kyve vanghen, de scal men na mantale delen. Dat dese vorscreuene dink stede vnde vast blyven, des hehbe wi dese breue besegelt mit vnseme inghesegele. Thughe deser dink synt: her Hane, her Nortman, riddere, Johan Grube vnde Claus van Lobeke, knapen. Dit is chescen vnde dese bref is ghegheuen na der bord godes dusent iar drehundert iar en vnde druttich iar, des dunredaghes na dem ersten sundaghe na paschen, vppe deme hus tho Demmyn.
![]() ![]() |
Seite 249 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Angehängt ist ein Pergamentstreifen, an welchem das Siegel fehlt. Nachdem ich im Frühjahr 1834 mit gütiger Erlaubniss des Herrn Ober-Präsidenten von Schönberg zu Stettin Abschrift vom Originale genommen hatte, ist diese Urkunde auch gedruckt erschienen in Höfer's Auswahl der ältesten deutschen Urkunden, 1835, S. 367.
Nr. IX.
Die Fürsten Albrecht und Johann von Meklenburg mit ihren Vasallen schliessen wit dem Herzoge Barnim von Stettin und dem Fürsten Johann von Werle ein Landfriedensbündniss.
D. d. 1331, Julii 15.
Nach dem Originale im Königl. Preuss. Provinzial-Archive zu Stettin
Wy Albreeht vnde Johan van der gnade godes heren tů Mekelenborch, tů Stargarde vnde tů Rozstok vnde vnse leuen man Johan van Bulowe, Wyprecht Lutzowe, Hinrik van Barnecowe, Echart van Bybowe, Johan van Plesse, riddere, Henneke Molteke, Hinrik vnde Zeghebant van Thune, Vicko vnde Thideke Molteke vnde Henneke Vmmereyseke bekennen vnde betughen openbare an dessem breue, dat wi mit beradeneme mode vnde vrien wilkor vns erenet hebben vnde irbunden mit den eddelen heren hertoche Barnynm van Stettin vnde iungher Johan van Wenden an besser wisz, also hir na bescreuen is. Were dat also, dat hertoch Barnym van Stettin orloge, twidracht edder schelinghe hedde, so scole wi heren tů Mekelenborch vnde vnse man minne edder rechtes weldich wesen. Were auer dat also, datz wi eme des nicht helpen enmochten, so scolde wi vorbenomeden hertoch Barnym velghen edder senden twintich man mit helmen vnde mit orsen vppe sine kost, wyn vnde vorlust mit vnser bannere tů volghende twischen der Swyne vnde der Odere; were auer eme des not, se scolden eme volghen tů Pyritze, tů dem Berensten vnde tů dem Bane. So wanne he dat volk up orsen hebben wil, dat scal he vns tů wetende důn vor ene manet vnde scolen an sineme denste bliuen twe manet tů der tid. Were och datz also datz hertoch Barnym tů ener anderen tid des volkes bedrofte, so
![]() ![]() |
Seite 250 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
scolen em volghen, also hir vor bescreuen is. Desse vor benomeden twintich man vp orsen de scal hertoch Barnym vntfan an sineme neglhesten slote, dat bi deme lande tů Wenden licht, tů Trepetowe edder to Demyn. Vortmer is dar ghesproken: were dat also, datz hertoch Barnym schelende worde mit den vrunden vnser vorsprokenen man, dar scolen vnse man minne edder rechtes euer weldich wesen; were auer also, datz seem des nicht helpen enmochten, so scole wi vorbenomeden heren vnde se eren vrunden vnbehulpen wesen. Vortmer is dar och ghesproken, dat wi heren tů Mekelenbiorch vnde vnse vorbenomeden man scolen deme eddelen iuncheren Johanne van Wenden volghen mit vertich mannen vp orsen twischen der Odere vnde der Elue an aller wisz, also man hertoche Barnym volget. Vor dit denest vnde volghinge, so scal vns hertoch Barnym volghen mit twintich mannen vp orsen twischen der Elue vnde der Trauene, se vnt fanghende an vnseme slothe tů Gnoygen vnde vns to denende an allen stucken, also wi hertoch Barnym denen scolen. Och scal vns iuncher Johan van Wenden mit vertich mannen vp orsen twischen der Elue vnde der Trauene an allerleye wisz, also hir vor ghesproken is. Hir so hebbe wi vt ghenomen greuen Hinrike van Zwerin. Thughe desser ding sint: Hinrik Nortman, Wedeghe van der Osten, Johan van Plesse, riddere, Wedeke Slichte, Clawes Lobeke, Johan Grube, knechte, vnde mer gůder lude. In betughinge desser ding sint vnser aller inghesegel hir tů desseme breue ghehenget, de ghegheuen vnde ghescreuen is na godes bort dusent iar drehundert an deme envndurtighesten iare, des manendaghes na sunte Margareten daghe.
Die Urkunde hat 13 Einschnitte
zum Einhängen der Siegel welche aber
verloren sind; von den Pergamentstreifen
hangen noch 11 in den Einschnitten.
Nachdem ich im Frühjahr 1834 zu Stettin vom
Originale Abschrift genommen hatte, erschien
diese Urkunde auch in Höfer's Auswahl der
ältesten deutschen Urkunden, 1835, S. 368.
![]() ![]() |
Seite 251 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Nr. X.
Der Graf Heinrich von Schwerin schliesst mit dem Herzoge Barnim von Pommern ein Landfriedensbündniss.
D. d. auf dem Schlosse bei der Fähre 1331, Julii 17.
Nach dem Originale im Konigl. Preuss. Provinzial-Archive zu Stettin.
Wi Hinrik van der gnade godes greue tů Zwerin bekennen vnde betughen openbare an desseme breue, dat wi mit beradeneme mode vnde mit vrien wilkor vns enet hebben vnde erbunden mit deme eddelen heren hertoch Barnym van Stettin an desser wisz, also hir na bescreuen is. Were dat also, dat hertoch Barnym van Stettin orloge, twidracht edder schelinghe hedde, so scole wi minne vnde rechtes weldich wesen: mochte wi eme des nicht helpen, so scole wi greue Hinrik hertoch Barnym volghen edder senden vifteyn man vp orsen mit vnser bannere, vppe sine kost, wyn vnde vorlust, tů volghende twischen der Swine vnde der Odere. Were eme des not, wi scolen eme volghen tů Pyritze, tom Berensten vnde tů deme Bane, so wanne he datz volk vp orsen hebben wil, datz he vns vor enen manet tů wetende dů, so scolen se twe manet an sinem denste bliuen tů der tid. Were auer em des volkes not tů ener anderen tid, so scole wi eme echt volghen, also hir ghescreuen is. Desse vifteyn man vp orsen de scal hertoch Barnym vntfan tů Demyn edder tu Trepetowe. Hir so hebbe wi ut ghenomen vns ome de iuvcheren van Mekelenborch. Tuch desser ding sint: Vlrik Moltzan, Ludeke Nyenkerke, Wyprecht Lutzowe, Wedeke van der Osten vnde Johan van Plesse, riddere, Nicolaus de Lobeke, Conrad Vunke vnde vel mer gůder lude. Desse bref is ghegheuen vnde ghescreuen tů der sloten bi der Vere mit vns eme ingheseghele beseghelt na godes bort dusent iar drehundert iar an dem envndurtichgesten iare, des mitdwekenes na sunt Margareten daghe.
Angehängt ein Pergamentstreifen, welcher ein Siegel trug. Nachdem ich im Frühjahr 1834 zu Stettin vom Originale Abschrift genommen hatte, erschien diese Urkunde auch gedruckt in Höfer's Auswahl der ältesten deutschen Urkunden, 1835, S. 369.
![]() ![]() |
Seite 252 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Nr. XI.
Die Vormundschaft des Fürsten Albrecht von Meklenburg bezeugt dem Kloster Doberan den richtigen Empfang von 300 Mark Rost. Pf., für welche dem Kloster die Bede und das höchste Gericht in Parkentin, Bertramshagen und Stäbelow nach dem Hauptbriefe des Fürsten verpfändet sei.
D. d. Bützow 1333, April 11.
Nach dem Original im Grossh. G. u. H.-Archive zu Schwerin.
Nos Wypertus Lutzowe, Hinricus de Barnecowe, Johannes de Plesse, milites, necnon vniuersitates consulum in Rozstoc et in Wysmaria, ac eciam reliqui prouisores nobilis domini, domini Alberti Magnopolensis, recognoscimus litteris presentibus lucide protestando, quod viri religiosi dominus Conradus abbas et conuentus monasterii in Doberan exposuerunt et integraliter persoluerunt domino Henrico de Barnecowe, militi, aduocato in Sywan, predicto, trecentas marcas denariorum Rostoc. monete ad manus prefati domini Alberti domini Magnopolensis, quibus denariis idem Henricus de Barnekowe alia bona dicti domini Magnopolensis redemit, que exposita et alibi fuerant obligata, ad vsum et vtilitatem Magnopolensis domini supradicti. Pro quibus trecentis marcis predictus dominus Magnopolensis cum consilio et voluntate omnium nostrum supradictis fratribus de Doberan precariam totalem et integram cum iudicio maiore videlicet colli et manus in tribus villis abbacie sue, scilicet Parkentin, Bertrammeshaghen, Stobelowe, cum omni fructu et vtilitatibus omnibus obligauit, cum condicionibus et articulis, que in littera ipsius domini Magnopolensis, quam super obligacionem predictam Doberanensi dedit ecclesie, plenius continentur. In huius nostre recognicionis testimonium sigilla nostra presentibus litteris sunt appensa. Datum in Butzowe anno ab incarnacione domini M°CCC°XXX tercio, in octaua Pasche.
![]() ![]() |
Seite 253 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Angehängt sind fünf Pergamentstreifen. An den ersten drei hangen die Siegel von Wipert Lützow, Heinrich von Barnekow und Johann von Plessen, wobei nur zu bemerken ist, dass das Siegel des Johann von Plessen die Umschrift trägt:
An dem vierten Streifen hängt das grosse Stadtsiegel der Stadt Rostock mit dem Rücksecret. Von dem fünften Streifen (für Wismar beistimmt) ist das Siegel abgefallen.
Nr. XII a.
Die Herzoge Erich und Albrecht von Sachsen-Lauenburg schliessen mit dem Grafen Heinrich von Schwerin ein Landfriedensbündniss.
D. d. Lauenburg 1333, Aug. 3.
Nach dem Originale im Grossh. G. u. H.-Archive zu Schwerin.
Wy Erik vnde Alb. van der gnaden godes hertoghen tu Sassen, tu Engheren vnde Westfalen bekennen vnde betughen in desseme openen breue, dat wy mit deme edelen manne greuen Hinrike van Zwerin vseme leuen suaghere ene vrentlike vorbindinghe bebben ghedeghedinghet, also hir na bescreuen steyt. Wy scolen eme volghen mit seuentich mannen vp orsen vnd mit tven bliden binnen vsen landen, vnde in deme lande ttů Zwerin, Wittenborch, Boyceneborch, Gnewesmolen vnde Godebutze ok mit seuentich manne vnde mit ener bliden, vnde in dat lant tů deme Sternebergh allenen vor den Echof mit vertich mannen vp orsen ane bliden, vp vse eghenen kost, win vnde verlust, vp alle de dar it eme vp werende is, de ene oder sine man vervanghen hebbet; were ok dat dee ienich herre oder en ander man, in welker achte dat de were, in sinen vrede neme, vore tů bedeghedinghende, oder houede vnde husede, vp den scole wy eme helpen, also hir vorsproken is, vnde is des not, mit alle vser macht, dat si, wanne dat si. Wint he veste mit vser helpe an sineme lande, de men dorch vredes willen holden scal, de scal he waren laten vnde scal vs dat wissen, dat he de nicht wedder ne antwerde oder ne breke, it ne si van vser wlbort, vnde bi namen
![]() ![]() |
Seite 254 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
hernBolten Hasenkoppes vnde hern Marquardes van Secher; vnde de veste scolen vse openen slote wesen tů vsen noden. Were ok, dat ienich man veste wedder buwen wolde, de broken weren, dat scole wy eme helpen keren mit aller macht. Is ok des not, wanne he vor ener veste licht, wi scolen eme over volghen mit aller macht. Vortmer is dat, dat ene ienich man dar na dar vmme beweren wil, vppe den scole wy eme volghen mit half der macht binnen achte daghen dar na, wanne he dat eschet, vnde binnen eneme manede dar na mit alsodaner gantzen macht, als hir vorsproken is. Vanghe we vanghenen, de scole wy delen na mantale. We ne scolen ok vs nicht daghen eder sonen, it ne si na sineme willen. Wanne wy ok eme vsen bref gheantwordet hebben, so scal ligghen minne vnde recht, also dat we eme scolen volghen, als hir vorbescreuen is. Vppe dessen stucke tů holdende loue we en intruwen an desseme breue vnde hebbet tů ener tuchnisse vse ingheseghele dar vore ghehenghet. Desse bref is ghegheuen vnde screuen tu Louenborch na der bort godes, dritteynhundert iar drevnde drittich iar, des dinxedaghes also sunte Stephen gheuunden wart.
Original auf Pergament in einer sehr kleinen Schrift. An zwei Pergamentstreifen hangen die beiden runden Siegel aus grünlichem Wachs. Auf dem ersten ist der Fürst auf dem Vogelheerde oder einer Bank sitzend dargestellte mit beiden Händen einen Vogel haltend, vor sich einen Hund, hinter sich Helm und Schild mit dem sächsischen Wappen; Umschrift:
- Auf dem zweiten ist eine sechseckige gothische Rosette; in dem runden Mittelschilde steht ein Brustbild, in den sechs runden Bogen um den Mittelschild steht abwechselnd ein Helm und ein Schild mit dem sächsischen Wappen; Umschrift:
Rudloff II, S. 274, Not. k, hat
diese Urkunde auf den 26. Decemher 1333 (die
Stephani protomartyris) gesetzt. Die Urkunde
ist aber datirt: des dinxedaghes also sunte
Stephen
wart. Dies heisst offenbar
(gefunden), und nicht
ghenuden, wie man es auch hat lesen wollen.
Der Tag ist also das festum inventionis
Stephani, welches im J. 1333 am 3. August
auf einen Dienstag fiel.
![]() ![]() |
Seite 255 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Nr. XIIb.
Der Fürst albrecht von Meklenburgverschreibt sich dem Fürsten Johann von Werle d. A. auf 500 Mk. reinen Silbers, welcher diese für ihn dem Herzoge Otto von Lüneburg gezahlt hat.
D. d. Wismar 1334, Febr. 3.
Nach dem Originale im Grossh. G. u. H.-Archive zu Schwerin.
Nos Albertus dei gracia Magnopolensis, Stargardie et Rozstok dominus presentibus publice protestamur, nos dilecto nobis patruo nostro domino Johanni viro nobili de Werle domino seniori eiusque heredibus veris in quingentis marcis puri argenti, sororio nostro dilecto domino Ottoni duci Luneburgensi pro nobis exsolutis, teneri obligatos, festo natiuitatis Christi proxime futuro vitra ad annum argento, denariis aut pignere ad pignera facturi, quod pignerum iura requiruut, persoluendis, quod quidem patruo nostro manu promisimus fide data; huius pecunie vero solucionem intra oppidum Guzstrowe, vt premissum est, eidem patruo nostro et suis heredibus tempore prefixo faciemus, dummodo idem patruus noster hane pecuniam vel pignera versus Guzstrowe, si opus fuerit, suo ducatu securet. In cuius testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum. Datum Wysmar, anno domini M°CCC°XXX° quarto, die sancti Blasii, presentibus Wyperto Luzowe, Georgio Hasenkop, Hinrico de Barnecowe, Echardo de Bybowe et Johanne de Plesse, militibus nostris, ac aliis pluribus fide dignis.
Auf Pergament in einer festen Minuskel. Das Siegel fehlt an dem aus der Charte geschnittenen Pergamentstreifen.
Nr. XIII.
Albrecht, Fürst von Meklenburg, verkauft an die Brüder Dietrich und Johann Wilden das Eigengenthum, das höchste Gericht, einen halben Rossdienst, die Bede und die Münzfennige
![]() ![]() |
Seite 256 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
von dem Gute Jordenshagen (Jürgenshagen) und überhaupt alles, was dem Landesherrn an dem Gute zustand, unter Vorbehalt des Wiederkaufs nach erlangter Volljährigkeit.
D. d. Wismar 1334, Junii 18.
Aus einem alten Copial-Buche des Grossh. G. u. H.-Archives zu Schwerin
Nos Albertus dei gratia Magnopolensis, Stargardie et Rostock dominus tenore presentium publice protestamur, quod de nostro, consiliariorum nostrorum ac aliorum, quorum interest vel Interesse poterit, maturo consilio et pleno consensu dimisimus et vendidimus dilectis nobis Thiderico et Johanni fratribus dictis Wilden ciuibus in Rostock eorumque veris heredibus proprietatem, supremum iudicium videlicet manus et colli, dimidii dextrarii seruitium et omnem precariam nobis per Hinricum et Godschalcum Pren de Stenhus legitime resignatam ac monete denarios et simpliciter omnia, que nobis in ipsa villa Jordenshagen hactenus competebant vel competere poterunt in futurum, pro trecentis marcis Lubicensium denariorum, nobis ad redemptio nem aduocatie nostreBucowe exsolutis in prompto, libere, absque omni seruitio vectigalium et aliorum quorumcunque, possidenda, hac interposita conditione, quod huiusmodi proprietatem, iudicium, precarias et seruitium dextrarii, vt prescribitur, reemere poterimus, quandocunque nobis reemendi facultas suppetit, adhuc sub tutoribus existentes et in triennio postea, cum emancipati fuerimus et ad annos discretionis peruenerimus, pro summa pecunie memorata, ita sane, quod si medio tempore ipsis ante festum sancti Johannis Baptiste dictam pecuniam soluerimus, omnia eis dimissa per nos festo sancti Michaelis sequenti nobis libere vacabunt, si vero ipsis post idem festum sancti Johannis prefatam pecuniam soluerimus, extunc ea pro suis vsibus vsque ad festum sancti Martini subsequens et non amplius ordinabunt et disponent, hoc vero triennio elapso, vt superius est expressum, nullam nobis potestatem premissa reemendi reseruamus, sed omnia predicta ad eosdem Thidericum et Johannem ac eorum heredes iusto emptionis titulo
![]() ![]() |
Seite 257 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
deuoluentur perpetuo possidenda, dantes eisdem plenariam potestatem huiusmodi proprietatem, iudicium, precarias, dextrarii seruitium ac monete denarios et simpliciter omnia, que nobis competebant in ipsa villa Jordenshagen, obligandi, alienandi, vendendi et legandi ad pios vsus, ecclesiasticas personas et seculares, prout ipsorum placuerit voluntati. Inhibemus igitur omnibus nostris posteris et aduocatis, ne ipsos in eorum fruitione libera impediant vel perturbent. Testes sunt: Wipertus Lutzow, Hinricus de Barnekow, Echardus de Bibowe, Johannes de Plesse et Nicolaus de Helpede, milites nostri, ac alii plures laude digni. Datum Rostock anno domini M°CCC°XXX quarto, sabato post diem beatorum Viti et Modesti.
Concordat presens copia cum suo vero originali per me supradictum Georgium Kanen notarium legitimum auscultata, hac manu mea attestans.
Nr. XIV.
Bolte Hasenkop verspricht, mit seinen Söhnen Ludolph und Bolte, dem Fürsten Albrecht _von Meklenburg, das Gebäude niederzureissen oder für den geschätzten Werth an den Fürsten abzutreten, welches er vor der fürstlichen Burg zu Gadebusch auf fürstlichem Gebiete errichtet hat.
D. d. Gadebusch 1335, Mai 31.
Nach dem Original im Grossh. G. u. H.-Archive zu Schwerin.
Nos Boltho, miles, Hasencop, et Ludolfus ac Boltho, eiusdem militis filii, presentibus publice protestamur, nos dilecto nobis domino nostro nobili, domino Alberto, Magnop. domino, promisisse fide data, quod edificium coram castrum Godebuz erectum in area eiusdem domini nostri destruere et subuertere velimus et debeamus, quandocunque nos duxerit requirendos. Si uero ipsum edificium sibi retinere decreuerit, ipsum nobis, prout fidedignis equum videbitur, exsoluet. In cuius testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa. Datum Godebuz anno domini M°CCC°XXX°
![]() ![]() |
Seite 258 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
quinto, feria quarta ante festum pentecostes, presentibus Wyperto Luzowen, Hinrieo de Barnecowen, Nicolao de Helpede et Johanne de Plesse aliisque fidedignis.
Auf einem kleinen Pergament. Nur in dem mittlern der drei eingeschnittenen Löcher hängt ein Siegel, welches drei Hasenköpfe zeigt.
Nr. XV.
Der Fürst Albrecht von Meklenburg erlässt und quittirt der Stadt Rostock die Orbör, welche sie Michaelis 1336 zu zahlen hatte.
D. d. Warnemünde 1336, Junii 23.
Aus dem Stadt-Archive zu Rostock gedruckt in Nettelhladt's Historisch-diplomat. Abhandl., Rostock, 1757, p. CI.
Nos Albertus dei gracia Magnopolensis, Stargardie et Rozstock dominus omnibus presens scriptum intuentibus salutem in domino sempiternam. Ad noticiam omnium et singulorum volumus peruenire literatenus protestantes, quod, nostrorum consiliariorum freti consensu et consilio, ac propria deliberacione discreta et prudenti desuper habita, dilectos nobis consules nostre ciuitatis Rozstock, variorum commodorum nobis per ipsos exhibitorum ac multe servitutis ob respectum, de persolucione nonaginta marcarum Rozstoccensium denariorum in festo sancti Michaelis racione pecunie fundatorie, que vulgariter orbör nuncupatur, exsoluendarum liberos dimisimus et solutus, ita videlicet ut nec per nos, nec per aliquem nostrorum propter temporis intervallum quouis modo moneantur. In cuius rei confirmacionem pleniorem presentem literam nostro secreto sigillatam eisdem damus ad cautelam. Datum et actum Warnemunde anno M. CCC. sexto, in vigilia Johannis baptiste apostoli gloriosi.
Nach der, dem Abdruck dieser Urkunde beigefügten Abbildung des an dem originale hangenden Siegels ist dieses das von uns in Abbildung mitgetheilte Secretsiegel Albrechts.
![]() ![]() |
Seite 259 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Nr. XVI.
Albrecht, Fürst von Meklenburg, bescheinigt den Rathmännern der Stadt Rostock den Empfang von 60 1/2 Mark Rost. Pf., welche dieselben ihm nach seiner Heimkehr aus Schweden zur Bestreitung der Bedürfnisse in Warnemünde und Rostock angeliehen haben.
D. d. (Rostock) 1336, August 30.
Aus dem Stadt-Archive zu Rostock gedruckt in den Rostockischen Nachrichten und Anzeigen, 1753, S. 177.
Nos Albertus dei gracia Magnopolensis, Stargardie et Rozstoch dominus vniuersis presencia visuris recognoscimus lucide protestantes, quod discreti viri consules ciuitatis Rozstock nobis dilecti nobis ceonquisierunt ac pro nobis exposuerunt pro sumptus expensarum aliisque nostris necessariis, Warnemunde et Rozstock, cum de reysa Swecie veniebamus, consumptis, LX marcas cum dimidia denariorum Rozstockcensium, quos ipsis de exactione, in festo pasche nunc proxime futuro nobis danda, gratanter defalcabimus ac presentibus defalcamus, in cuius rei testimonium secretum nostrum presentihus est appensum. Datum anno domini M. CCC. XXX sexto, in crastino decollacionis beati Johannis baptiste.
Nr. XVII.
Die Fürsten Johann und Henning von Werle schliessen mit dem Fürsten Albrecht von Meklenburg ein Landfriedensbündniss.
D. d. In den Bergen bei Misdorf 1336, October 22.
Nach dem Originale im Grossherzogl. Geh. und Haupt-Archive zu Schwerin.
Wi Johan vnde Hennigk van der gnade godes heren tho Werle bekennen vnde bethughen openbare [in dessen breuen, dat] wy mit vnsem leuen vederen hern Albrechte, heren tho Mekelenburch, ghedeghediget hebben, also hir [na bescreuen steyt:] Were
![]() ![]() |
Seite 260 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
dat dar gherouet werde in sineme lande van vnsen mannen edder van eren knecten, so scolde wi de man an[tasten] vnde de beschedene knecte; were ouer dat dar knecte mede weren vnde nicht ere heren, so scolde wy de heren antasten, der it ere knecte weren, vnde scolden mit dessen beschedenen luden varen, also it eyn reycht were, vnde scolden dat weder důn mit ereme gode; were ouer dat de lude vorvlůchtich worden, so scolde wy vns eres godes vnderwinden, vnde scolden dat weder důn vnde scolden se vorvesten. Were ouer dat de vorbenomede here vnse vedere van Mekelenbůrch berouet worde dor vnse lant van anderen luden, so schole wy vnde vnse voghede se vpholden, ofte wy moghen; mochte wy se nicht vpholden, so schole wy volghen mit viftich mannen vnsem vedderen van Mekelenbůrch, dat se it weder důn, vp vnse eghene kost vnde vp vnse wvn vnde vp vnse vorlůs. Neme men ouer vromen, de scolde wesen na mantale. Were ouer dat vnse veddere wene vmme růf, brant, moord edder důfte voruested, den scolde wy ok voruesten, vnde scolde vnse voruestede man also syn, wan he vns dat vnbode. Were ouer dat sich sine man gheglien ene setteden edder ander heren koren vmme sake, de hir vor bescreuen stan, der enscolde wy nicht vns vnderwinden edder erer slote mer; wy scolden sine hulpere werden vppe se. Vor alle desse vorbenomeden dink ganslich vnde stede tho holdende hebbet mit vns gelouet vntrowen mit ener sameden hant: her Wluinck van Oldenbůrch, her Ghemeke Koszebode, her Hinrick Nortman, ryddere, vnde Barolt van Wosten, eyn knape, vnde hebben vnse ingheseghele mit eren yngheseghelen tho samende tho ener bethůgync ghehenget vor dessen bref. Desse dink de sint ghescheyn by den berghen tho Misdorpe na godes bort dusent iar drehundert iar sosendrittych iar, des dynstedaghes na der elf dusent meghede daghe.
Nach dem original auf Pergament. Das dünne Pergament ist an mehrern Stellen vermodert und zerbrochene einige Stellen sind ganz ausgefallen, jedoch durch das ergänzt, was sie mit ziemlicher Sicherheit enthalten haben können; auf jeden Fall fehlt grade so viel, als in [ ] ergänzt ist. An der Charte hangen drei Pergamentstreifen, welche jedoch, bis auf den mittlern, die Siegel ganz verloren haben, an der mittlern Pressel hängt noch das mittlere Stück des Siegels des Henning von Werle, seinen Wappenschild, einen kleinen, grade aussehenden Stierkopf ent-
![]() ![]() |
Seite 261 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
haltend. In der Schrift hat das i
statt des Punctes einen krattigen
Bogenstrich
, der allein wie ein
Abbreviaturzeichen aussieht, in Vergleichung
mit den übrigen Stellen der Urkunde nur für
einen Strich über dem i gelten kann; daher
sind die Formen Hennigk und ghedeghediget
(statt Henningk und ghedeghedinget)
aufgenommen, welche auch sonst vorkommen.
Nr. XVIII.
Albrecht, Fürst von Meklenburg, bestätigt nach erlangter Volljährigkeit den am 18. Junii 1334 geschehenen Verkauf der fürstlichen Gerechtsame aus dem Gute Jürgenshagen an die Brüder Dietrich und Johann Wilden, unter Transsumirung der Verkaufs-Urkunde.
D. d. Rostock 1337, Februar 22.
Aus einem alten Copial-Buche des Grossh. G. u. H.-Archiv zu Schwerin.
Nos Albertus dei gratia Magnopolensis, Stargardie et Rostock dominus recognoscimus per presentes, quod infra scriptam litteram, magno nostro sigillo, dum adhuc in minori etate et sub tutoribus essemus, nobis sculpto, sigillatam, postquam ad legitime discretionis annos peruenerimus sub alio nouo sigillo, quod tunc ex causa quadam speciali fieri fecimus, cum plena ratihabitione omnium in ipsa contentorum duximus innouandam; cuius litterae tenor de verbo ad verbum subdicitur et est talis:
Hier folgt die Urkunde, d. d. Rostock 1335 sabato post diem sanctorum Viti et Modesti (18. Junii), wie sie Nr. XIII abgedruckt ist.
Et nos in signum ratihabitionis supra dicte littere et innouationis eiusdem per nos facte presens transscriptum noui sigilli nostri appensione duximus roborandum. Testes huius innouationis nostre sunt fideles nostri: Hinricus de Barnekow, Johannes de Plesse, Egardus de Bybowe, Johannes Molteke, Nicolaus de Helpede, Albertus de Warborch et Lippoldus Bere milites et alii fide digni. Datum Rostock anno domini M°CCC°XXXVII°, ipso die cathedra Petri.
![]() ![]() |
Seite 262 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Collationatum debite per me prefatum Georglum Kanen notarinm et concordat cum suo vero origlnali, quod manu attestor propria.
Nr. XIX.
Der Convent der Abtei Doberan compromittirt, unter Bestimmung des Abtes von Amelungsborn, auf die Aebte der Klöster Zinna, Lehnin, Dargun und Neu-Kamp zur Reformation des Klosters Doberan.
D. d Doberan 1337, Mai 11.
Nach dem Originale im Grossh. G. u. H.-Archive zu Schwerin.
In nomine domini Amen. Anno natiuitatis eiusdem millesimo CCC° septimo, indictione quinta, mensis Mail die XI, in monasterio Dobranensi, hora sexta, constituti in presencia mei notarii et testium subscriptorum religiosi viri domini fratres Conradus et Johannes quondam abbates, Tymmo subprior, Gotfridus cellerarius totusque conuentus dicti monasterii Dobranensis, Cysterciensis ordinis, Zwerinensis dyocesis, vacante dicta ecclesia Dobranensi per voluntariam cessionem dicti domini Conradi, super creacione seu electione noui abbatis in ipsa ecclesia constituendi vniuersisque et singulis litibus et controuersiis iam dudum tempore regiminis sepedicti domini Conradi quondam abbatis, necnon retroactis temporibus inter personas dicti monasterii motis et habitis, de vnammi consensu, matura deliberacione prehabita omnium et singulorum, quorum interest, venerabili in Christo patre domino Hinrico abbate in Amlungesburn visitatore eorundem consenciente et approbante, compromiserunt et presentibus compromittunt in venerabiles patres ac dominos, dominos Johannem de Cenna, Hermannum de Lenin, Johannem de Dargun et Constantinum de Nouo Campo, dicti ordinis abbates, ad hoc specialiter per dictum dominum visitatorem vocatos et rogatos, dantes et concedentes ipsis plenam, generalem et liberam potestatem,
![]() ![]() |
Seite 263 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
de gremio diete eeclesie Dobranensis personam idoneam dicte eeclesie in patrem et abbatem eligendi ac ipsi eeclesie prouidendi, ita videlicet, quod postquam concordes fuerint de persona eligenda, vnus ipsorum de mandato aliorum vice sua et ipsorum ae tocius capituli personam illam eligat in communi et prouideat de eadem, quam quidem personam sie electam predictus dominus Hinricus abbas visitator sine contradicione aliqua iuxta formam ordinis confirmabit, personas nichilominus dicte ecclesie componendi et concordandi et discordias, lites et controuersias terminandi, mores reformandi et excessus corrigendi sine strepitu iudicii et figura, simpliciter et de plano ordine, iuris numine seruato, promittentes et arbitrantes vniuersi et singuli sub pena, quam dicti domini abbates duxerint statuendam, quod ipsum recipiant in suum abbatem et pastorem, quem ipsi, vt premittitur, duxerint eligendum, et quod velint cum omni diligencia obseruare firmiter et inuiolabiliter, quicquid super premissis diseordiis, litibus et controuersiis ac reformacione et correctione per ipsos fuerit eoneorditer diffinitum, renunciantes eciam omnes et singuli omnibus occasionibus, viis etmodis, quibus premissis vel alicui premissorum de iure vel de facto direkte vel indirecte possent in posterum contraire. Actum et datum anno, indictione, die, mense, loco et aliis, quibus supra, presentibus venerabilibus patribus dominis Johanne de Valle Sanete Marie, Thiderico de Redagheshusen, abbatibus, quorum sigilla vna eum sigillo predicti conuentus Dobranensis et domini Hinrici visitatoris predicti presentibus sunt appensa in testimonium premissorum.
Et ego Johannes Petri clericus Lundensis dyocesis, publicus auctoritafe sacri Romani imperii notarius vna eum prenotatis predicte compromissioni et ordinacioni presens interfui, vidi et audiui eaque omnia et singula propria manu conscripsi et in hanc publicam formam redegi, meoque signo solito et consweto signaui requisitns in testimonium omnium premissorum.
Et ego frater Thimmo supprior consencio. Ego frater Her. de Wisera consencio. Et ego frater Hillebrandns sonsencio. Et ego frater Jo de Elbingo consencio. Et ego frater Hinricus de Tremonia consencio. Et ego frater Godfridus de Lubeke iunior
![]() ![]() |
Seite 264 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
consencio. Ego frater Conradus Osterdor consencio. Ego frater Jo consencio. Ego frater Conradus quondam abbas consencio. Ego frater Nicolaus de Wysera consencio. Ego frater Hin. de Wismar consencio. Ego frater Nicolaus de Parum consencio. Et ego frater Gotfridus de Hamelen consencio. Ego frater Hey. consencio. Ego frater Euerrardus Rode consencio. Ego frater Bertoldus de Hannouere consencio. Ego frater Hin. Wise consencio. Ego frater Hildebrandus de Brunsuwic consencio. Et ego frater Gotfridus cellerarius consencio. Ego frater Egbertus magister conuersorum consencio et subscribo. Ego frater Notolomannus consencio. Ego frater Jacobus consencio. Ego frater Jo Halbenhusen consencio. Ego frater Her. de Wismaria consencio. Ego frater Jo Wise consencio. Et ego frater Jo quondam abbas consencio. Et ego frater Thidericus de Brun consencio. Ego frater magister Tidericus consencio. Ego frater Johannes Braghen consencio. Et ego frater Hermannus de Rostoc consencio. Ego frater Hin. Smeker consencio. Et ego frater Olricus consencio. Et ego frater Wedego consencio. Ego frater Tydericus de Luneborch consencio. Et ego frater Jo. de Cropelin consencio. Ego frater Bernardus consencio. Et ego frater Eylardus consencio. Et ego frater Hinricus Varen consencio. Ego frater Conradus de Huddessum consencio.
Et ego Johannes Petri, clericus Lundensis dyocesis, publicus auctoritate imperiali notarius, predicte compromissioni vna cum prenotatis testibus presens interfui, vidi et audiui dictumque compromissum propria manu conscripsi et in hanc publicam formam redegi, meoque solito signo et consweto signaui, per venerabiles in Christo patres ac dominos, dominos abbates predictos ad hoc specialiter requisitus, in testimonium omnium premissorum.
Signum | Approbo eciam correctionem in |
notarii. | subscriptione mea super primam |
lineam per me fore factam |
Auf einem schmalen Pergament in kleiner, undeutlicher cursivischer Minuskel geschrieben. Die Zustimmung der einzelnen Mönche ist von diesen eigenhändig geschriebene alle Hände haben unter einander grosse Aehnlichkeit. Die Schlussbemerkung des Notars bezieht sich auf die Worte: "publicus auctoritate imperiali notarius", welche über der letzten Zeile seinem letztem Attesten
![]() ![]() |
Seite 265 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
übergeschrieben sind. An zwei Pergamentstreifen hangen die Siegel des Convents von Doberan und des Abtes von Amelungsborn aus weissem geläuterten Wachs; beide sind schon zerbrochen. Mehr Siegel sind nicht angehängt gewesen.
Nr. XX.
Der Abt von Dargun verkündigt für sich und im Namen der Aebte von Zinna, Lehnin und Neuen-Kamp, auf welche der Convent von Doberan compromittirt hatte, die Ernennung des Bruders Martin zum Abte von Doberan und prasentirt denselben dem Abte von Amelungsborn zur Bestätigung.
D. d. Doberan 1337, Mai 11.
Nach dem Original-Transsumpt im Grossh. G. u. H.-Archive zu Schwerin (aus den Urkunden des Klosters Dargun).
Omnibus Christi fidelibus presens visuris Hinricus de Hylda, Herbordus de Reynevelde et Albertus de Stolpe monasteriorum abbates tenore presencium recognoscimus protestantes, nos vidisse et audisse litteras non cancellatas, non rasas, non abolitas, nec aliqua parte sui viciatas venerabilium patrum dominorum abbatum infrascriptorum cum eorum veris sigillis, quorum tenor de verbo ad verbum talis fuit:
Hier folgt die vollständig transsumirte Reformations-Urkunde vom 11. Mai 1337, wie sie Nr. XXI abgedruckt ist. Dieser ist aber noch folgender Zusatz angehängt:
In nomine domini Amen. Ego frater Johannes abbas in Darghun vice et nomine meo et meorum in hac parte collegarum, videlicet venerabilium patrum dominorum abbatum Johannis de Cenna, Hermanni de Lenyn et Constantini de Nouo Campo, iuxta formam compromissi super hoc confecti specialiter electorum, auctoritate et vice et virtute compromissi eiusdem, pronuncio, nomino et eligo fratrem Martinum magistrum sancti Spiritus in patrem et dominum abbatem huius monasterii Doberan, ipsum tamquam personam ydoneam venerabili domino Hin-
![]() ![]() |
Seite 266 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
rico abbati Amelungsborn, visitatori dicti monasterii, presento confirmandum. In nomine patris et filii et Spiritus sancti hec pronunciacio facta est anno domini M° CCC° XXX° septimo, dominica Jubilate. In cuius veritatis testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa.
Signum | Et ego Johannes Petri clericus Lundensis |
notarii. | dyocesis publicus auctoritate imperiali notarius, |
icet premissa omnia et singula propria | |
manu in hanc publicam formam non redegi, | |
tamen quia litteras composicionis, | |
ordinacionis electionis venerabilis patris domini | |
Martini abbatis Dobranensis predicti et | |
super hoc pronunciaciones predictas vidi | |
et audiui et eciam sub sigillis dominorum | |
abbatum, qui premissis omnibus presentes | |
interfuerunt, vt predicitur, eas sub tenoribus | |
subscriptis tempore inite composicionis, | |
compromissionis et electionis propria manu | |
scripsi, signo meo solito et consweto presentes | |
litteras consigno et me subscribo | |
in testimonium omnium premissorum, requisitus | |
per venerabilem patrem dominum | |
Martinum abbatem Dobranensem supradictum. |
Auf einem langen Pergament in kleiner, undeutlicher, cursivischer Minuskel geschrieben. Angehängt sind drei Pergamentstreifen; von den beiden ersten sind die Siegel abgefallen, an dem letzten hängt ein elliptischem Siegel aus grünem Wachs mit dem ganzen Bilde eines stehenden Abtes mit dem Stabe in der Rechten und einem Buche in der Linken und mit der Umschrift:
Nr. XXI.
Die Aebte von Zinna, Lehnin, Dargun und Neuen-Kamp reformiren, unter Auctorität und Vorsitz des Abtes von Amelungsborn und unter Beistand der Aebte von Marienthal und Riddagshusen, die Abtei Doberan von
![]() ![]() |
Seite 267 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
den eingerissenen Unordnungen und Feindseligkeiten unter den Klosterbewohnern.
D. d. Doberan 1337, Mai 11.
Nach dem Originale im Grossherzogl. Geh. und Haupt-Archive zu Schwerin.
Nos fratres Johannes in Cenna, Hermannus in Lenin, Johannes in Dargun et Constantinus in Nouo Campo monasteriorum abbates omnibus, quorum interest vel interesse poterit, notum facimus per presentes, quod super discensione reformanda, que in monasterio Dobranensi iam dudum a multis retroactis temporibus est habita, presentibus venerabilibus in Christo patribus dominis Hinrico in Amlungsburne, Johanne in Valle Sancte Marie ac Thiderico in Redagheshusen abbatibus, omnes persone dicti Dobranensis monasterii in nos firmiter compromiserunt, vt omnem discordiam inter se hactenus versatam sub certis penis de consilio dictorum dominorum abbatum totaliter reformare deberemus, prout in forma eiusdem compromissi plenius continetur. Nos igitur virtute dicti compromissi et arbitrii et ex approbacione ac ratihabicione venerabilis patris domini Hinrici abbatis Amlungburnensis, patris ac visitatoris dicti Dobranensis monasterii, necnon de consilio dominorum abbatum superius descriptorum, omnem discordiam ibidem hactenus habitam totaliter reformamus, et nos frater Johannes in Cenna supradictus ex commissione collegarum nostrorum prefatorum ipsam reformacionem seruandam perpetuo pronunciamus in hunc modum, scilicet quod omnis querimonia et contencio, que ab olim ab omnibus personis dicti monasterii ob quascumque causas qualitercumque clam vel palam et coram quibuscumque personis ecclesiasticis vel secularibus aut inuicem per inproperacionem, suspicionem, detractionem vel obloqucionem seu aliam quamlibet lesionem usque in presens tempus extitit ventillata, exnunc debet totaliter ab omnibus postponi et nunquam de cetero in occasionem prouocacionis aut offensionis cuiusquam ab aliquo recitari, sed quicumque ex personis dicte domus contra aliquem ibidem quicquam accusacionis et querele pro quocumque facto signo ved verbo hactenus habuit, hoc totum a die presenti perpetuo cassatum esse debet penitus et dimissum.
![]() ![]() |
Seite 268 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Specialiter tamen fratres Johannes Ewerardi et Nicholaus frater fabri conuersi domus eiusdem, si quid contra aliquem ranceoris habuerint, pro eo, quod de ipsis super quibusdam excessibus generali capitulo delatum extitit, illud exnunc postponere debent integraliter et cum omnibus ex corde pacem et concordiam integram conseruare. Siquis autem in premissorum aliquo excesserit vel statuta nostra premissa et arbitrium in aliquo transgressus fuerit, pro quocumque facto, verbo vel signo preteritis improperando vel offensam aliquam notabiliter irrogando penam statutam contra tales in diffinicionibus debet absque dispensacione pro vice qualibet sustinere, videlicet: quod si monachus fuerit, tribus diebus vapulet[ur] in capitulo et per mensem vitimus omnium habeatur; si vero connersus fuerit sex diebus continuis ad terram comedat pane et aqua et vno tantum pulmento contentus et tribus diebus in capitulo verberetur; quod si aliquis de familia monasterii siue in claustro vel in grangiis aliquem modo premisso turbauerit et in premissorum aliquo tam procaciter excesserit, vt proinde ad dominum abbatem domus graues querimonie deferantur, talis a seruicio et commoracione vbique intra abbaciam irreuocabiliter excludatur; et si eodem modo persona domus, monachus vel conuersus, in aliquo premissorum excessiue deliquerit, absque dispensacione pene debet subiici grauis culpe; adicentes eciam, quod, siquis dictam pacem cum aliquo qualitercumque infringere presumpserit, ipse penam sibi debitam, tociens quociens hoc euenerit, sustinebit, ita quod exinde nullus alius nisi ipse transgressor tantum aliquid paciatur inproperii vel vindicte, sed reo penam luente per omnia debet pax salua ceteris permanere. Duo insuper conuersi, quos dominus Magnopolensis de terra expulit, si graciam eiusdem domini per dominum abbatem et conuentum Dobranensem siue per se vel per alium aut quomodolibet aliter recuperare potuerint, sub eadem pace in domo propria debent recipi, quod si non potuerint, per dominum abbatem Dobranensem ipsis debet affectu paterno prouideri; quod si huic consentire noluerint et aliquid dampnum monasterio qualitercumque intulerint, hoc nulli nisi ipsis tantum in conseruacione pacis predicte debet nocere. Alius eciam conuersus scilicet frater Johannes de Oldendorp manere
![]() ![]() |
Seite 269 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
debet in alia domo ordinis non nisi per modum ordinis reuersurus; quod si et ipse in aliquo nocuerit, pro hoc ipse tantum et non alius quisquam, debet, si potuerit, corrigi vel puniri. Preterea duo conuersi apostate et malefici, scilicet Johannes Cruse et eius socius Hinricus ab ista reformacione et pace omnino sunt exclusi, ita quod non debentin monasterio vel in bonis eius recipi, nisi satisfacere debite voluerint pro suis excessibus secundum ordinis instituta. Qui si in futurum dampnum aliquod dicto monasterio in rebus aut personis inferre temptauerint, in huic resistendo ac eciam generaliter in eos compescendo quilibet de personis domus debet usque ad mortem fideliter alter alteri assistere pleno corde, quod siquis ex eis non fecerit et hoc manifestis signis comprobatum fuerit, tamquam fratris proditor et sceleris predictorum maleficorum conscius et particeps debet ex precepto nostro, videlicet arbitrorum prefatorum, necnon domini abbatis Amlungburnensis absque retractione aliqua carceri mancipari. Nos insuper frater Hinricus abbas Amlungsburnensis predictus premissa omnia et singula approbantes et confirmantes auctoritate paterna domino abbati domus Dobranensis, necnon priori, subpnori et magistro conuersorum in virtute sancte obediencie districte precipimus et mandamus, quatinus premissa omnia et singula diligentissime ab omnibus custodiri et efficaciter faciant obseruari, penas prescriptas transgressoribus infligendo. Nos enim dispensacionem super penis eisdem ac earum parte qualibet nobis personaliter reseruamus, et si predicti dominus abbas, prior, subprior et magister conuersorum aut eorum quilibet, ad quem penas huiusmodi spectat infligere, in eas infligendo negligentes fuerint, post delatam ad eos querelam super transgressore, usque dum penam sibi infligant prescriptam ac debitam, ipsos et quemlibet eorum sex dierum spacio loco monicionis trine et canonice premisso, ab ingressu ecclesie et diuinis officiis suspendamus per presentes. Et in premissorum omnium validum robur et testimonium sigilla nostra vna cum sigillis dominorum abbatum supradictorum ac eciam sigillo conuentus ibidem presentibus litteris sunt appensa. Actum et datum in dicto monasterio Dobranensi anno domini millesimo CCC° XXX septimo, dominica tercia post Pascha, qua cantatur Jubilate.
![]() ![]() |
Seite 270 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Auf einem langen Pergament in
einer kleinen, undeutlichen, cursivischen
Minuskel geschrieben. An acht
Pergamentstreifen hangen acht Siegel aus
festem bräunlichem Wachs. Die sieben ersten
sind die elliptischen Siegel der sieben
reformirenden Aebte. Auf jedem ist ein Abt
in ganzer Figur dargestellt, von denen fünf
den Stab in der Rechten und ein Buch in der
Linken halten; die Figuren der Aebte von
Amelungsborn und Riddagshusen halten das
Buch in der Rechten und den Stab in der
Linken.
Umschriften:
Das achte Siegel ist das runde Siegel des Kloster-Convents von Doberan.
Nr. XXII.
Albrecht, Fürst vm Meklenburg, bezeugt, dass die Rathmänner der Stadt Rostock ihm auf dem Zuge zur Beruhigung seiner sich befehdenden Vasallen mit Rath und Hülfe treu beigestanden haben und verspricht ihnen, sie und die Stadt gegen jeglichen Schaden zu schützen, der ihnen aus dieser Theilnahme erwachsen könnte.
D. d. Wismar 1337, Junii 8.
Aus dem Stadt-Archive zu Rostock gedruckt in den Rostockischen Nachr. u. Anz. 1753, S. 181.
Nos Albertus dei gracia Magnopolensis, Stargardie ac Rostoch dominus recognoscimus tenore presencium lucide et testamur, quod, cum discreti viri consules nostri Rostoccenses nobis in reysa, qua, iuxta affinium nostrorum suasiones et consilia, nostros vasallos inter se bellantes conpescere et conponere nitebamur, fideliter nobis adheseunt, consilia nobis salubria et auxilia ad hec impendendo. Promisimus eisdem et promittimus per
![]() ![]() |
Seite 271 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
hec scripta, quod in omnibus necessitatibus et damnis consulibus dicte ciuitatis vel ciuibus aut bonis eorum ratione dicte reyse aduenturis ipsis vice versa fideliter astare volumus et eos ab his pro nostra possibilitate eripere, quando nos duxerint requirendum. Testes sunt fideles nostri: Otto de Dewitz, Johannes Moltke et Nicolaus de Helpede milites et plures alii fide digni. Datum Wysmarie anno domini M. CCC. XXX septimo, ipso die pentecostes. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum.
Das Original im Rostocker Archive ist mit dem neuen grossen Siegel Albrechts besiegelt. Dasselbe bemerkt auch Nettelbladt unter dem wiederholten Abdruck dieser Urkunde in meiner Hist. diplom. Abhandlung etc., Rostock 1757 p. XXVIII.
Nr. XXIII.
Albrecht, Fürst von Meklenburg, verleiht dem Rath der Stadt Rostock, in Anerkennung der Verdienste desselben um ihn, das volle Patronatrecht über die Schulen zu St. Marien in Rostock.
D. d. Wismar 1337, Junii 8.
Aus dem Stadt-Archive zu Rostock gedruckt in den Rostockischen Nachr. u. Anz. 1753, S. 182.
Albertus dei gracia Magnopolensis, Stargard et Rostock dominus omnibus, ad quos presencia peruenerint, cupimus fore notum ac infra scripte rei et eterne lucidam constare veritatem, quod discretis ac honorabilibus viris dilectis nobis consulibus ciuitatis nostre Rozstoch, ipsorum benemerita et gratuita obsequia, nobis per ipsos impensa et, ut vehementer presumimus, inantea impendenda non modicum attendentes, ins patronatus scolarum sancte Marie dicte ciuitatis nostre Rozstoch cum omni proprietate, cum ipsas per resignationes vel per mortem domini Meynardi rectoris ecclesie in Zywan, nunc scolastici earundem, vacare contigit, de beneplacito et consensu dilecti fratris nostri domicelli Johannis accedenteque nostrorum consiliariorum con-
![]() ![]() |
Seite 272 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
silio, donauimus et contulimus et nichilominus donamus et conferimus in his scriptis libere et pacifice perpetuis temporibus quociens vacauerint possidendum, nihil penitus in premissis nobis auf nostris successoribus retinente, dantes et concedentes eisdem consulibus plenam et liberam facultatem pronunciandi vel alias de premissis scolis disponendi et ordinandi, prout ipsis melius et utilius videbitur expedire. Testes huius sunt: Bolto Hasencop, Nicolaus de Helpede, Otto Dewytze, Johann Moltke, Rauen Barnekow, milites, Johannes Rodekoghele, Johannes Cropelin, proconsules nostre ciuitatis Wismarie et consiliarii nostri fideles, vna cum Bertoldo Roden nostro dilecto prothonotario, necnon quam alii plures fide digni. In cuius rei euidens testimonium presentem litteram super dictam donacionem eis traditam sigilli nostii appensione fecimus roborari. Datum et actum Wismarie in curia nostra anno domini M. CCC. XXX septimo, ipso die festo penthecostes.
Nr. XXIV.
Albrecht, Fürst von Meklenburg, schliesst mit der Stadt Wismar ein Schutz- und Trutzbündniss gegen die aufrührerischen Vasallens zur Belohnung der Hülfe, welche die Stadt dem Fürsten gegen die Vasallen geleistet hat, und bestätigt die Privilegien der Stadt.
D. d. 1337, Junii 11.
Aus dem Privilegien-Buche der Stadt Wimar.
Wy Albrecht van der gnade godes herre to Mekelenborch, to Stargarden unde to Rozstock bekennet unde betughet openbare in dessen breuen, dat wy hebben leflyken ouerênghedreghen met usen truwen Raatmannen to der Wysmere, dor der hulpe willen, darmede se syk met gantzen truwen hebben bewyset in usen noden, do syk use man de van Plesse beschedelyken met anderen usen mannen und yren helperen
![]() ![]() |
Seite 273 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
us to vorderuende weder us hadden ghesat, also: Were dat van den seinen van Plesse efte van anderen usen mannen, de syk weder us ghesat hadden, efte van yren helperen, efte van jengheme manne van yrer weghene na desser tyt, de seluen use Raatmanne efte use vnde yre borghere, efte yre gůt worden veruangen efte schade nemen, dat schole wy unde wyllen wederdoen unde yn dar af helpen, also dat se io schadelos dar van scholen blyuen. Were wy auer buten landes, so moghen se dat wederdoon sunder jemannes vraghe unde sunder ieneghen broke. Wanne se us auer hebben moghen unde se dar to eeschen, so schole wy yn io dar af helpen, dat se schadeloos blyuen. Unde dar mede so schole wy unde wyllen den seluen Raatmannen unde usen unde yren borgheren to der Wysmere en holt unde gnedych herre wesen, also us wol voghet, unde hoolden alle breue unde hantueste unde sterken yre vryheyt unde yre rechtycheit, also se de hebben ghehat unde hebben van usen elderen unde van us. Uppe dat alle desse stucke ganz unde vast blyuen van us unde usen erfnamen unde nakomelyngen, so hebbe wy in ghegheuen desse breue beseghelt met useme ingheseghele in deme iare na der bord uses herren godes dusent iar drehundert iar in deme seuen unde drittichsteme iare, des mydwekens in den hilleghen daghen to pynkesten. Des syn tughe: de edele man her Gunther greue to Lyndowe, her Klawes van Helpede, her Otto van Dewetze, her Lyppolt Bere, her Eggerd Hardenakke, her Vikke von Stralendorp, her Johan Molteke, use riddere, her Johan Rodekoghele, her Juries Wittenbeke, use raatmanne van der Wysmere, und andere vele user man truwe werdych.
Aus dem Privilegienbuche der Stadt Wismar vom J. 1351 Rubr. L.
Nr. XXV.
Der Bischof Ludolph von Schwerin transsumirt, unter einem Notariats-Instrument, die Compromiss-, Reformations- und Erwählungs-
![]() ![]() |
Seite 274 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Urkunden der Abtei vom 11. Mai 1337.
D. d. Parum 1337, Julii 19.
Nach dem Originale im Grossherzogl. Geh. und Haupt-Archive zu Schwerin.
In nomine domini Amen. Anno natiuitatis eiusdem millesimo CCC° XXX septimo, sabbato proximo ante diem beate Marie Magdalene, hora nona vel quasi, indictione quinta, in cimiterio ecclesie Parum Zwerinensis dyocesis, in presencia mei notarii et testium subscriptorum constituti religiosi viri domini fratres Gotfridus prior et Jacobus cellerarius monasterii Dobranensis quasdam litteras sigillis quorundam abbatum et conuentus monasterii Dobranensis predicti sigillatas et instrumenta venerabili in Christo patri ac domino domino Ludolpho episcopo Zwerinensi presentarunt et per me notarium legi fecerunt subscriptum, quarum litterarum tenores erant tales
Hier folgen die Compromiss-, Reformations- und Erwählungs-Urkunden des Klosters Doberan vom 11. Mai 1337, wie sie Nr. XIX, XX und XXI abgedruckt sind.
Quibus litteris sic lectis requisiuit me notarium subscriptum venerabilis in Christo pater ac dominus, dominus Ludolphus episcopus Zwerinensis predictus, vt eas in hanc publicam formam redigerem et diligenter exemplarem. Actum anno, die, indictione et aliis, quibus supra, presentibus honorabilibus viris dominis Thiderico decano Butzoensi, Johanne rectore ecclesie in Parum, Elardo et Conrado capellanis dicti domini episcopi, Hinrico capellano predicti domini decani, Ludolpho Moltzan, Nicholao et Bernardo fratribus dictis Bulowen, vasallis dicti domini episcopi et aliis pluribus fidedignis.
Signum | Et ego Johannes Petri clericus Lundensis |
notarii. | dyocesis, publicus auctoritate sacri Romani |
imperii notarius, premissis omnibus vna cum | |
prenotatis testibus presens interfui, vidi et | |
audiui ipsasque litteras propria manu conscripsi | |
et in hanc publicam formam redegi | |
meoque solito signo signaui, per dictum | |
dominum episcopum Zwerinensem requisitus, | |
in testimonium premissorum. |
![]() ![]() |
Seite 275 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Nos Ludolphus dei gracia episcopus | |
Zwerinensis recognoscimus appensione | |
nostri sigilli presentibus protestantes, nos | |
vidisse et audiuisse litteras conuentus monasterii | |
Dobranensis ac dominorum abbatum | |
superius scriptorum non rasas, non abolitas, | |
non cancellatas, nec in aliqua sui parte viciatas, | |
veris sigillis conuentus Dobranensis | |
ac dominorum abbatum predictorum sigillatas, | |
sub formis et tenoribus subscriptis. | |
In cuius testimonium sigillum nostrum presentibus | |
duximus appendendum. Datum anno | |
domini millesimo CCC° XXX septimo, sabbato | |
proximo ante diem beate Marie Magdalene. |
Auf einem schmalen Pergament in einer kleinen cursivischen Minuskel geschrieben. An einem Pergamentstreifen hängt das grosse runde Siegel des Bischofs Ludolph von Schwerin.
Nr. XXVI.
Conrad, Bernhard und Reymbern von Plessen bezeugen, dass sie auf Rath des Fürsten Albrecht von Meklenburg das Haus Eickhof gekauft haben und in demselben zu des Fürsten Dienst sitzen wollen, wofiir derselbe sle wieder zu Gnaden aufgenommen habe.
D. d. 1337, Aug. 29.
Nach dem Originale im Grossherzogl. Geh. unu Haupt-Archive zu Schwerin.
Wy Conrad, Bernard vnd Reymbern brodere gheheten van Plesse bekennen des vnde bethůgen dat openbare an desseme yeghenwardighen breue, dat wy na dem rade vnser heren hern Albrechtes vnde iuncher Henninghes to Mekelenborch, to Stargarde vnde to Rozstok ghekoft hebben dat hus, dat dar het de Eghof, vnde wi vnde vnse eruen scholen dar mede sitten to ereme deneste vnde erer rechten eruen, vnde schal ere opene slot wesen vnde bliuen vppe alle de leuen vnde in al eren noden. Wer ouer dat de byschop van Zwerin vnde vnse heren schelinghe hadden, dar schole wi stille to sitten, also
![]() ![]() |
Seite 276 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
langhe wente de schede vnrichtet is, des dat ere is an deme hůs vnde an deme torne. Dar schole wy vorbenomeden brodere van Plesse vnde vnse eruen vnsen vorsprokenen heren vnde eren eruen van den, des wy en plichtich sind. Hir vmme so hebben se vns wedder ghenomen an eren vrede vnde an eren hoghe, anwelken stucken vns des nod is. Mynne vnde rechtes scholen se weldich wesen ouer vns; wer se vns des nicht helpen enmoghen, dar scholen se vns behulpen. Och schole wy alle stucke na creme rade holden. Dat alle desse vorschreuene dingh stede vnde vast bliuen, so hebbe wy vnse ingheseghele ghehenghet vor dessen bref, de ghegheuen is na ghodes bord dusent iar drehundert an deme seuen vnde drittighesten iare, an sunte Johannes daghe baptisten als eme dat houet afgheslaghen ward. Thůghe desser dingh sind: her Otto van Deweze, her Johan van Plesse, her Hennyngh, her Bode vnde her Niclawes van Helpede, her Albrecht Warborch vnde her Lippold Bere, riddere, vnde vele anderer ghůder lude, de se eren werd sin.
Original auf einem Pergament. Die Siegel, welche an Pergamentstreifen hingen, sind abgefallen.
Nr. XXVII.
Der Fürst Albrecht von Meklenburg schliesst mit dem Herzoge Barnim von Pommern ein Landfriedensbündniss gegen unruhige Vasallen.
D. d. Stavenhagen 1337, Sept. 25.
Nach dem Originale im Königl. Preuss. Provinzial-Archive zu Stettin.
Wi Albrecht van der gnade godes to Mekelenborch, Stargard vnde to Rozstock en here bekennen openbare in desser scrift, dat wi ghedeghedinget hebben vmme enen vrede vnde ene eninghe mid vnseme ome, dem erbaren vorsten hertoghen Barnym van Stetyn binnen vnser beyder lande, also hir na volghet. Rouede oder brande yenich vser man in vnses omes lande binnen vnsen vrede, dar schole wi eme up de rouere vnde bernere volghen mid twintich mannen mid helmen mid vser bannere binnen vertynachten dar na, wan he it van vns eschet. Vortmer roueden oder branden vnsen om greuen Hinrickes man van
![]() ![]() |
Seite 277 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Zwerin oder der wendischen heren man oder des bischopes man van Zwerin efte sine man vnder sich tuschen, so schole wi eme behulpen wesen, als hir vore beschreuen ist, uppe sine kost, win vnde vnse verlust. Desse rouere vnde bernere schole wi och nicht leyden edder velighen (edder velighen) binnen vnsen landen vnde vp vnsen daghen; vntbelde desse rouere yenich man binnen vnsen landen, deme scole wi it achte daghe vore vntbeden; lete he erer nicht, so scal he des allike schuldich wesen. Och scole wi vnseme ome hertoghen Barnym vnde den andern vorbescreuenen hern rechtes helpen euer de rouere binnen vnseme landen binnen vertynacht. Dede wi des nicht, so schole wi en volghen, also hir vore beschreuen ist. Schuldiget ok desser vorbenomeden heren man yenghen vnser man vmme schulde ane roof, de schole wi eme daghe leggen vnde helpen eme des in vnseme lande recht ist. Alle stukke, de vore scheen sin vmme roof tuischen vnsen mannen vnde desser vorbenomeden heren man, is dar ane vore icht ghedeghedinget, dar sal it bi bliuen; wat vnghedeghedinget ist, dar schole wi vmme vnse man vor vns beboden to daghen; bekennen se wes, dat scholen se wedderdoon edder se scholen dar af komen self dridte vp den hilghen. Vp dat dit stede vnde vast bliue, dat loue wi vntruwen vnseme ome hertoghen Barnym van Stetyn vnde hebben dessen breef dar up ghegheuen, besegheld mid vnseme hemelken yngeseghele to deme Stouenhagene dusend iar drehunderd iar an deme seuenvndrittighistem iare, des neghestes dunnerdaghes vor sunte Michelis daghe.
Angehängt ist ein
Pergamentstreifen, welcher offenbar ein
Siegel trug.
Nachdem ich Frühling 1834
zu Stettin vom Originale Abschrift genommen
hatte, ist die Urkunde auch gedruckt in
Hoefer's Auswahl der ältesten deutschen
Urkunden, 1835, S. 371.
Nr. XXVIII.
Der Fürst Johann von Werle schliesst mit dem Herzoge Barnim von Pommern ein Landfriedensbündniss gegen unruhige Vasallen.
D. d. 1337, Sept. 25.
Nach dem Originale im Königl. Preuss. Provinzial-Archive zu Stettin.
Wy Johan van der gnade godes eyn here tho Werle bekennen openbare in desser scrift, dat wy
![]() ![]() |
Seite 278 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
ghedeghedinget hebben vmme eynen vrede vnde eyne eninge myt vnseme bolen, deme erbaren vorsten hertoghe Barnym van Stetyn bynnen vser beyder lande, also hir na volget. Rouede odder brande genech vser man in vnses bolen lande bynnen vnsen vrede, dar scole wy eme vppe de rouere vnde bernere volghen myt thuintich mannen myt helmen myt user banner bynnen vertheynachten dar na, wan he dat van vns eschet. Vortmer roueden odder branden vnsen bolen greuen Hinrikes man van Zuerin odder syne man des van Mekelenborch efte des byscoppes man van Zuerin odder vses vedderen man iuncheren Nicolaus van Wenden, odder syne man vnder sick thusghen, so scole wy eme behulpen wesen, also hir vorbescreuen is, vppe syne kost, wyn vnde vse vorlust. Desse rouere unde bernere scole wy ock nycht leyden odder veleghen bynnen vnsen landen vnde ock vnsen daghen. Vnhele desse rouere ghenech man bynnen vnsen landen, deme scole wy it achtedaghe vore vnbeden; lete he erer nycht, so scal he des allike sculdich wesen. Ocht scole wy vnsen bolen hertoghe Barnym vnde den anderen vorbescreuenen heren rechtes helpen ouer de rouere bynnen vnseme lande bynnen vertinnachten; dede wy des nycht, so scole wy en volghen, also hir vorbescreuen is. Sculdeghet och desser vorbenomeden heren man genechen vnser man vmme sculde ane rof, des scole wy eme daghe leghen vnde helpen eme, des in vnseme lande recht is. Alle stucke de vore scen syn vmme rot thwyschen vnsen mannen vnde desser vorbenomeden heren man, is dar ane vore ycht ghedeghedinget, dar scal yt by blyuen; wat vnghede-ghedinget ys, dar scole wy vmme vnse man vor uns beboden uppe daghe; bekennen se wes, dat scolen se wedderdon, edder se scolen dar af komen sulf dryde vppen hylghen. Uppe dat dyt stede vnde vast bliue, dat loue wy unttrewen vnseme bolen hertoghe Barnym van Steytin vnde hebben dessen bref dar ůp ghegheuen beseghelet myt unseme hemelcken yngheseghele na godes bort dusent iar drehundert iar amme souendrytheghesten iare, des neghesten dunresdaghe vor sunte Micheles daghe.
Anhangend ist ein Pergamentstreifen, jetzt ohne Siegel.
![]() ![]() |
Seite 279 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Nr. XXIX.
Der Fürst Albrecht von Meklenburg befiehlt dem Ritter Willekin und dem Knappen Busso von Dolle, die Priesferbrüderschaft zu Friedland in den Besitz von 4 brand. Pfund von ihren Gütern zu Wittenhorn einzuweisen.
D. d. Friedland 1337, Oct. 7.
Nach einem Originale im Grossherzogl. Archive zu Neu-Strelitz.
Albertus, dei gracia Magnopolensis, Starghardie et Rostoch dominus, dilectis fidelibus suis Willekino militi et Bussoni famulo dictis de Dolla salutem et omne bonum. Iniungimus vobis mandantes in hiis scriptis, quatenus fratres fraternitatis sacerdotum et scolarium in Vredeland vos vel alter vestrum mittags vel mittat in quatuor talentorum Brandeburgensium denariorum annualium reddituum iacentium super curias ac mansos eisdem adiacentes, ut alia nostra littera continet, in quibus nunc morantur Ryke Arnoldus, Hermannus Crugher et Otto Cutlowe in Wittenhorne, possessionem corporalem. Datum Vredeland anno domini M° CCC° tricesimo septimo, feria tertia ante Dyonisii martiris, nostro sub secreto.
Auf Pergament in einer geläufigen Minuskel. Das Siegel fehlt an dem Pergamentstreifen.
Nr. XXX.
Der Fürst Albrecht von Meklenburg weiset dem Knappen Hennig Bere die 3 1/2 Pfund brand. welche dieser bis dahin aus der Bede in Cloxin bezog, in der Bede aus dem Dorfe Broderesken an und giebt ihm dazu 3 1/2 andere Pfund aus derselben Bede zum Burglehn von Stargard, unter der Bedingung, dass er fiir diese Hebung und für 8 Pfund aus der Pacht des Dorfes Grunow, welche des Fürsten Vater zum Burglehn von Stargard gelegt hatte,
![]() ![]() |
Seite 280 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
seinen Wohnsitz auf der Burg Stargard nehme.
D. d. Brandenburg 1337, Oct. 12.
Nach dem Originale im Grossherzogl. Archive zu Neu-Strelitz.
Nos Albertus, dei gracia Magnopolensis, Stargardensis et Rozstok dominus, recognoscimus tenore presencium publice protestantes, quod nos de maturo nostrorum consiliariorum consilio ac Henninghi Beren famuli nostri fidelis beneplacito tria talenta cum dimidio Brandenburgensis monete, que dictus Henninghus habuit et sustulit annis singulis in festo Martini de precaria in Cloxin, rationabiliter assignauimus eidem annuatim in dicto festo Martini (re)tollenda in precaria uilla Broderesken in ipso festo Martini cum aliis tribus talentis cum dimidio dicte monete per ipsum ibidem singulis annis in eodem festo Martini tollendis in precaria antedicta, et hec septem talenta reddituum ad castrense feodum castri nostri Stargarde sibi conferimus in hiis scriptis, ita quod si in predictis redditibus in ipso festo Martini aliquod defectum habuerit, hic in festo Walburgis, computacione de ipso defectu inter ipsum Henninghum et nostrum aduocatum habita, de precaria tunc suppleatur; et cum hiis redditibus habet octo talentorum redditus in pactho uille Grůnowe, sibi per patrem nostrum iure feodali collata ad castrense feodum supradictum; et pro hiis redditibus in dicto castro resideat, sicuti de feodo castrensi de iure tenetur residere. In horum ommum euidentiam nostrum sigillum presentibus est appensum. Huius rei testes sunt: domini Nicolaus de Helpede, Albertus Warborch, Lyppoldus Bere, Vicko Munt, Fredericus de Berthekowe, milites, Bernardus de Alcun nobler aduocatus, Nycolaus de Peccathele, famuli, et alii plures fidedigni. Datum Brandenborgb anno domini M° CCC° tricesimo septimo, die dominico proximo post diem beati Dyonisii martiris et sociorum eius.
Auf Pergament in einer kleinen geläufigen Minuskel. Das Siegel, welches an einem Pergamentstreifen hing, ist abgefallen.
![]() ![]() |
Seite 281 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Nr. XXXI.
Norddeutscher Landfriede.
D. d. Lübeck 1338, Jan. 11.
Aus den Collectaneen des ehemaligen lübeckischen Stadt-Syndikus Krohu mitgetheilt vom Herrn Dr. von Duve in Ratzeburg.
Wi Ludolf bischop van Zwerin, Eric unde Allbrecht hertoghen van Sassen, Barnem hertoghe van Stetyn, Woldemer hertoghe van Sleswich, Henric greve van Zwerin, Ghert unde Johan greven van Holtzsten, Allbrecht here van Mekelemborg, Johann greve van Gutzecowe, Johann unde Claves heren van Werle, Alt greve van Schowenborgh unde Clawes greve van Zwerin bekennen, dat wi under us ghedeghedinghet unde lovet user en deme anderen um enen vrede, also hir na bescreven is. Tum ersten, dat neman roven, bernen oder en den anderen van scal binnen usen landen ane der heren orloghe, unde en iewelik user man scal sik ghenoghen laten an rechte vor syme heren; we sik dar nicht an wolde laten noghen unde dar emboven rovede, brande oder en den anderen venghe in usen landen, in welkers user lande dat scude, dem scole wi andern alle volghen mit usen banneren: wi biscop van Zwerin mit teyn mannen up orsen mit helmen unde mit vyf scutten, hertoghen Eric unde Albrecht van Sassen mit vyf unde twintich mannen up orsen mit helmen unde teyn scutten, Barnem hertoghe van Stetyn mit vyf unde twintich mannen up orsen mit helmen unde teyn scutten, Woldemer hertoghe van Sleswich mit vyf unde twintich mannen up orsen mit helmen unde teyn scutten, Henric unde Clawes greven van Zwerin mit vyf unde twintich mannen up orsen mit helmen unde teyn scutten, Ghert, Johann unde Alt greven van Holzsten unde Schowenborgh mit sestich mannen up orsen mit helmen unde twintich scutten, Albrecht here van Meklenborch mit vyf unde twintich mannen up orsen mit helmen unde teyn scutten, Johann greve van Gutzecowe mit teyn mannen up orsen mit helmen unde vyf scutten, Johann unde Clawes heren van Werte mit vichtig mannen up orsen mit helmen unde twintich scutten. Unde en iewelke user heren scal volghen mit euer bliden, eneme drivende werke
![]() ![]() |
Seite 282 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
unde enem werkmester, dar it us beheghelek is, und en iewelk uppe sine eghenen kost, win unde vorlust na mantalen. Ift des not were, so scal en iewelk volghen noch enes also stark also hirvore bescrewen is. Wer ok dat des groter not were, malk scal volghen mit aller macht. Desse volghe scal nicht vorder wesen den twischen [der Swine] unde Edere. Vortmer we de misdedere, de vorvestet weren, hovede oder husede, de scal allike sculdich wesen, it enwere also dat he des nicht enwiste, dat he vorvestet were, des mach he unsculdich werden sylf twelften bederver lude uppen hilghen. Helde se ok we uppe sinen sloten, deme scal men dat achte daghe vore to wetende don, dat he se late, dede he des nicht, so scal he allike sculdich wesen. Vortmer were dat ienich man umme rof, brand unde venknisse oder umme andere misdat vorvestet worde oder vorvestet were in user enes lande, de scal in user aller lande vorvestet wesen. Ok nen user vorbenomeden heren efte en ander man scal de misdedere uppe der heren daghe voren; quemen se aver dar, so enscolen se nenes leydes neten. Wolde dat ienich man weren, de scal like schuldich wesen. Were aver dat rof, brant oder venknisse in user lande en schude, dar vluchteghes votes volghet worde, in welk user land de rof dreven worde, eder vanghenen to voret worden, dar se inne bleven, dar wi to laden worden, oder usen vogheden kundeghet worde, dar scole wi unde al de use volghen vor de veste unde scolen dar vor bliven. Welk user mer dar to laden wert, de scal volghen binnen verteyn nachten, also hir vorscreven is, unde wert de veste gewunnen, der scal sik de here underwinden, in des lande se beleghen is. Vortmer were dat ienich user man den anderen sculdeghede umme rof, brant, vanknisse oder andere misdat, bekande he des, he scal eme sinen schaden weder legghen unde scal eme dar to sylf twelften bederven lude sweren uppen hilghen. Weret aver heren, mannen in den landen unde steden witlik, he scal it wederdon, also hir vorbescreven is. Vortmer were dat ienich user dit nicht enhelde an volghe eder an anderen stukken, de hir vore bescreven sint, de scal inriden to leghere, also it en iewelk ghelowet heft: wi Ludolf biscop van Zwerin to Butzowe, Erik hertoghe van Sassen tu Molne, Albrecht Hertoghe van Sassen tu Raceborgh, Barnem her-
![]() ![]() |
Seite 283 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
thoge van Stetin to Anklem, Woldemer hertoghe van Sleswich tu Rendesborgh, Hinric unde Clawes greven van Zwerin tu der Wismer, Gehrt, Johann unde Alf greven van Holzsten tu Lubeke, Albrecht here van Mekelemborgh tu Butzowe, Johann greve van Gutzecowe tu Anklem, Johann here van Werle tu Guzstrowe unde Clawes here van Werle tu Butzowe, unde dar nicht ut, he enhebbe vul gedhan deme heren, dem de scade schen is, umme sine volghe. Vortmer in dessen deghedinghen, de hir vore benomet sint, scolen wesen desse stede: Lubeke, Hamborgh, Rozstock unde Wismer; den scole wi desse sylven volghe den unde alle desse vorbescreven dingh, desghelike scolen se us weder don alse ere breve spreket. Dat alle desse dingh stede unde vast bliven van desseme daghe vort de neghesten ses iar to holdende, unde alle heren orloghe unde allerhande dotveyde hir buten bescheden und nemelken dar ut sproken si, so hebbe wi dessen bref mit user aller ingheseghelen beseghelt. Dit is geschen tu Lubeke na godes bort dryttein hundert iar achte unde drittich iar, des sondaghes na twelften.
In Heintze Samml. z. Geschichte, Göttingen, 1789, ist diese Urkunde, von den Theilnehmern des Lübecker Landfriedens ausgestellt, gedruckt., da hier jedoch die Städte Lübeck, Hamburg, Rostock und Wismar mit eingeschlossen werden, so ist dies wohl eine andere Ausfertigung.
Nr. XXXII.
Prozess über die Streitigkeiten zwischen den Mönchen des Klosters Doberan aus den sächsischen und den wendischen Ländern und die beabsichtigte Ermordung des Fürsten Albrecht von Meklenburg durch Zauberei.
De ao. (1346).
Auszug aus dem Originale im Grossh. G. u. H.-Archive zu Schwerin.
Infrascriptas positiones et articulos frater Nicolaus Sarnestorp, monachus monasterii in Doberan, Cisterciensis ordinis, Zwerinensis diocesis, procurator et procuratorio nomine religiosorum uirorum dominorum Jacobi 1 ) abbatis ac maioris et
![]() ![]() |
Seite 284 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
sanioris partis conuentus dicti monasterii de Doberan, in causa, quam habent contra religioses uiros dominos Ludolfum abbatem monasterii in Amelunghesborn, dicti ordinis, Hildesemensis diocesis, patrem abbatem et uisitatorem dicti monasterii de Doberan, ac alios predecessores eiusdem Ludolfi, necnon conuentum dicti monasterii de Amelunghesborn et alios quorum interest quoscumque, et contenta in eis ponit, coniuncti et diuisim, et sic petit eis responderi et super hiis probaciones admitti, quia sic dat, prout melius sibi prodesse polest et non aliter, nec ultra.
VI. Idem quod a XXX a annis citra religiosus pater dominus Ludolfus, qui nunc est abbas dicti monasterii in Amelungesborn, et predecessores ipsius, patres abbates et uisitatores eiusdem monasterii in Doberan, plus et minus ordinate fauerunt monachis et conuersis saxonibus, quam ceteris de Slauia et aliis nacionibus oriundis.
VIII. Item quod ex hoc a XXX a annis citra grauis dissencio et parcialitas exorta fuit et est inter eosdem monachos et conuersos dicti monasterii in Doberan.
XXIV. Item ponit et probare intendit, quod anno domini M° CCC° XXX° mense Mai quoddam venenum in opido Rozstoch per fratrem Johannem Vnueruerden conuersum saxonem monachum de Doberan fuit emptum et comparatum.
XXV. Item quod quidam potus uenenosus et pestiferus de predicto ueneno per eundem conuersum fuit confectus.
XXVI. Item quod idem potus venenosus et pestiferus per eundem conuersum saxonem in dicta grangia Satowe Johanni, filio Wedekini de Plote militis, seruienti et scutifero iuueni nobilis domini Alberti Magnopolensis, in cuius territorio et dominio ipsum monasterium de Doberan est situm, ad potandum fuerit oblatus.
XXVII. Item quod dictus Johannes iuuenis de dicto potu pestifero sic oblato bibit et gustauit et statim in dicta grangia de intoxicatione propter dolorem, quem sensit, conquestus fuit apud suos notos et amicos.
XXVIII. Item quod dictus iuuenis tercia die immediate sequenti in dicta grangia propter dictum potum pestiferum diem clausit extremum.
![]() ![]() |
Seite 285 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
XXIX. Item quod dictus iuuenis in dicto monasterio de Doberan sepultus fuit anno predicto in die ascencionis domini 1 ).
XXX. Item quod predictus potus pestiferus et uenenosus fuit factus et preparatus per dictum conuersum ad intoxicandum et mortificandum quoscunque monachis et conuersis saxonibus monasterii de Doberan contradicentes et factis et dictis ipsorum aduersantes, precipue racione huius parcialitatis et diuisionis, et presertim ac precipue ad intoxicandum dictum dominum Albertum Magnopolensem tunc in dicta grangia existentem ac pro concordia et vnitate facienda inter dictos dominos et eonuersos monasterii de Doberan laborantem ac huiusmodi parcialitatem extirpare conantem.
XXXI. Item quod dicti monachi et conuersi saxones de predictis omnibus et singulis apud bonos et graues in diocesi et ciuitatibus Zwerin. et maxime iu dicto monasterio de Doberan et locis circumuicinis dicto tempere et per ipsum tempus grauiter sunt et fuerunt et erant defamati.
XXXII. Item quod de predictis fuit et est publica uox et fama ac communis opinio et credulitas in locis predictis.
XXXVII. Item quod anno domini M° CCC° XXXVI Margareta vxor Genseke, habitans in villa Hoghenuelde apud dictum monasterium de Doberan ad dimidiam leucam sita et ad ipsum monasterium spectante, quandam ymaginem de cera iuxta disposicionem et circumstancias inferius descriptas fecit ad uoluntatem et mandatum ac instanciam seu persuasionem quorundam conuersorum saxonum dicti monasterii de Doberan et precipue fratrum Johannis Lanchals et Johannis Oldendorp et Johannis Vnueruerde.
XXXVIII. Item quod anno predicto, mense Julii, XX die eiusdem mensis, dicta mulier[e] de predictis defamata, dictus dominus Albertus Magnopolensis ad dictam uillam pariter accedens dictam mulierem ibidem deprehendit, que sponte, nee ui nec metu coacta, recognouit, ad persuasionem dictorum conuersorum saxonum quandam
![]() ![]() |
Seite 286 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
ymaginem ad effigiem hominis de cera, prout inferius patebit, se fecisse.
XXXIX. Item quod statim eodem die, cum predicti conuersi Johannes Lanchals et Johannes Vnueruerde intelligentes, dictam mulierem propter huiusmodi delictum in dicta uilla per dominum Magnopolensem predictum deprehensam, tanquam conscii dicti criminis ad opidum Rozstoch fugam capiendo celeriter adierunt.
XL. Item quod eadem die predicta dictus dominusMagnopolensis eandem mulierem ad portam dicti monasterii deduxit et apportare mandauit.
XLI. Item quod ibidem dicta mulier presente multitudine populi iterum sponte, nec ui nec metu coacta, publice recognouit, predictam ymaginem ad persuasionem et iussum dictorum conuersorum saxonum se fecisse.
XLII. Item quod dicta die dictus dominus Magnopolensis ipsam mulierem ad opidum Cropelin a dicto monasterio ad vnam leucam distans deduci fecit eamque ibidem usque in crastinum diem sub custodia teneri mandauit.
XLIII. Item quod dictus dominus Magnopolensis in uigilia beate Marie Magdalene 1 ) in dicto opido iudicio presidens dictam mulierem ibidem ad se portari et presentari mandauit et fecit.
XLIIII. Item quod dicta mulier ibidem in iudicio constituta et de predictis maleficiis accusata et examinata, extunc, nec ui nec metu coacta, sed ob salutem anime sue, publice et sponte recognouit et confessa fuit, quod quandam ymaginem ad similitudinem et effigiem hominis de cera communi fecerat anno predicto, licmina 2 ) loco uenarum et neruorum ad digitos manuum et pedum ipsius ymaginis ceree de stuppa 3 ) seu lino facta imponendo, scilicet quod imprimuntur candelae.
XLV. Item quod dicta femina ibidem in iudicio confessa fuit et recognouit ut supra immediate, quod dictam ymaginem ceream cum commatribus et compatribus 4 ), scilicet Johanne filio Peckin, Johanne filio Eceleke et Kyneke filia Henrici Meyer, per incantaciones diabolicas et sortilegia in aqua
![]() ![]() |
Seite 287 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
tamquam puerum baptizauit in nomine dyaboli, eandem etiam crismate inungendo.
XLVI. Item quod dicta Margareta ibidem in iudicio sponte absque aliqua pena uel tortura recognouit et publice confessa fuit, quod dictam ymaginem, ut premittitur, fecerat ad instinctum, uoluntatem et mandatum ac instanciam et persuasionem quorundam conuersorum saxonum monasterii de Doberan et precipue fratrum Johannis Langhals et Johannis Oldendorp et Johannis Vnueruerde.
XLVII. Item quod dicta Margareta mulier sponte recognouit ibidem et confessa fuit, quod ipsam ymaginem ad talem finem et ob causam fecerat et dicti conuersi ob hoc fieri mandauerant eandem, ut premittitur, quod quemcumque uellent possent occidere secrete per ymaginem eandem, videlicet per hunc modum, quod quum illa licmina de stuppa seu lino facta ipsisque articulis manuum aut pedum imaginis, ut premittitur, imposita per ignem incenderentur, extunc sicut talis ignis et incendium succesiue transiret et cera euanesceret et consumeretur, sic homo, contra quem fieret istud, paulatim et successiue debilitaretur, euanesceret et consumeretur et periret, et cum huiusmodi incendium ad locum cordis ymaginis ceree veniret, extunc homo ille, contra quem fieret contio, deficeret et expiraret.
XLVIII. Item quod dicta Margareta mulier ibidem in iudicio recognouit et confessa fuit, quod dicta ymago per eandem mulierem ad instanciam dictorum conuersorum, ut premittitur, facta fuit, ut dictum dominum Albertum Magnopolensem ac fratres Johannem Crusen etHinricum de Reddewisch conuersos de Slauia in Doberan dicti conuersi interficere possent occulte.
L. Item quod dictus dominus Albertus Magnopolensis dictam ymaginem de loco predicto (in uilla Hoghenuelde, in quo abscondita erat) per Willekinum Manduuel et Johannem Kulen armigeros missos pro manoliken iuxta narracionem mulieris predicte ad se portari mandauit et fecit et eam apud se tenuit et habuit in testimonium premissorum.
![]() ![]() |
Seite 288 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
LI. Item quod anno et mense predictis in uigilia beate Marie Magdalene 1 ) dictus dominus Albertus Magnopolensis dictam Margaretam sie confessam et conuictam iuxta dictum opidum Cropelin, in quo iudicio presidebat, propter dicta maleficia igne cremari mandauit et fecit.
LII. Item quod per duos dies uel circa postquam cremata fuit mulier predicta, dictus dominus Magnopolensis dominum Conradum de Saxonia tunc abbatem monasterii predicti rogauit, ut dictostres conuersos ad presenciam suam uocaret et sibi faceret de ipsis super predictis maleficiis iusticie complementum, quo abbate respondente, quod facere uellet et eidem domino Magnopolensi hoc promisit, sed minime adimpleuit.
LVI. Item quod dictus dominus Conradus abbas de Saxonia, intelligens sibi dedignatum dictum dominum Magnopolensem propter occultacionem, deductionem et alienacionem dictorum conuersorum per ipsum factas, ad mitigandum animum ipsius et sibi complacendum promisit eidem et persoluit quingentas marcas monete lub., que ualent nongentos florenos uel circa, pro qua summa exsoluenda dictus Conradus abbas exposuit indaginem Adameshaghen Arnoldo Copman opidano in Rozstoch.
LVII. Item quod ex predictis et propter predicta tanta infamia et scandala in tota vicinia dicti monasterii de Doberan in ciuitatibus et diocesis Zwerinensis, Lubecensis, Raceburgensis et Caminensis opidis et uillis ac monasteriis circumiacentibus exorta et facta fuerint, quod ubicunque aliquis monaclius uel conuersus dicti monasterii, de quocumque [loco] etiam monachus uel patria esset, uidebatur ire uel transire, populus et pueri clamabant et contra ipsos insultabant, dicentes: "Monache, - uel conuerse, numquid habetis vos sub vestra cappa uel cuculla manoleken " - quod in illo ydiomate interpretatur: ymago cerea facta ad sortilegium.
LVIII. Item quod anno predicto circa festum Petri et Pauli 2 ) propter quendam defunctum scilicet Hinricum Vresen proconsulem opidi Rozstoch dominus Conradus de Saxonia tunc abbas in Doberan missam pro sepultura eiusdem in eccle-
![]() ![]() |
Seite 289 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
sia beate virginis in dicto opido solempniter celebraret et cum ibidem in eadem ecclesia maior congregacio populi facta fuisset, quidam Olricus nomine Foysan quandam ymaginem de cera ad similitudinem hominis et ymaginis, ut supra dicitur, factam ad altare dicto abbati infra missam in contumeliam offerendo eandem in conspectu omnis populi portauit et presentauit eidem.
LIX. Item quod exinde maxima confusio exorta fuit et tocius populi ibidem tunc exeuntis clamor et chachinnus.
LX. Item quod dictus abbas de predictis in tantum confusus, quod in cantando missam, cum debebat proferre: Preceptis salutaribus moniti, - cantauit: Pax domini sit semper uobiscum.
LXIX. Item quod anno immediate sequenti (i. e. M° CCC° XXXVI) infra octauas natiuitatis Christi 1 ) dictus dominus Conradus de consilio et consensu predictorum saxonum quosdam conuersos saxones dicti monasterii misit et mitti iussit in grangia Verpen ad capiendum et tenendum et incarcerandum fratrem Johannem Crusen de Slauia absque causa racionabili, conuersum eiusdem monasterii non conuictum nec confessum.
LXX. Item quod dicto tempore frater Johannes Cruse conuersus predictus intelligens et percipiens predicta ac timens, violenciam sibi inferri, fugam iniit et apostauit.
LXXI. Item quod anno predicto sequenti die post octauas Petri et Pauli 2 ) dictus frater Johannes Cruse apostata de predictis iniuriis et uiolenciis sibi et fratri Hinrico Reddewisch predicto illatis dolens, nec per abbatem suum uel uisitatorem ipsius graciam uel iusticiam consequi valens, dicto domino Conrado tunc abbati in Doberan insidiabatur et aduersabatur, ipsum in grangia Bolhaghen eiusdem monasterii cepit, equis et rebus aliis eundem spoliando.
LXXII. Item quod dictus conuersus apostata extunc dominum abbatem ad castrum Engelkini Prescentin armigeri deduxit et in vinculis ibidem aliquot dies tenuit eundem.
LXXIII. Item quod dictus abbas per pecuniam
![]() ![]() |
Seite 290 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
et munera custodibus promissa dedicto castro et uinculis euasit.
LXXIIII. Item quod anno predicto dictus conuersus apostata ad cor reddens et de suis excessibus penitens, mediatoribus interuenientibus, de uoluntate dicti domini Conradi tunc abbatis in Doberan ad curiam Romanam resumpto habitu pro absolucione transiuit et litteram domini penitenciarii domini nostri pape pro absolucione eiusdem domino Ludolfo tunc episcopo diocesano Zwerinensi portauit et presentauit.
LXXV. Item quod extunc Ludolfus episcopus cum suis litteris supplicatoriis et absolucionis dictum fratrem Johannem Crusen conuersum absolutum ad monasterium de Doberan ac dominum Conradum tunc abbatem et conuentum eiusdem remisit.
LXXX. Item ponit et probare intendit, quod dictus frater Johannes Cruse anno domini M° CCC° XXXVI°, mense 1 ), cum nullam graciam apud abbatem et priorem de Doberan ac alios monachos et conuersos ibidem de Saxonia oriundos inuenire posset, nec sibi necessaria victus et uestitus sicut aliis conuersis ministrare uellent, licet sepius humiliter requisiuit, sed comminabantur sibi, quod in carcerem eum uellent intrudere et alias penas infligere, ex hiis perterritus et turbatus denuo apostauit.
LXXXI. Item quod eodem anno feria IIII a ante aduentum domini 2 ) tempore nocturno, cum conuentus officium matutinale in choro monasterii more solito decantaret, dictus frater Johannes Cruse in apostasia constitutus, adiunctis sibi quam pluribus armatis scilicet Thiderico Witebeke
et aliis circa
XVIII° in numero, murum monasterii Doberan trascendit et cum gladiis euaginatis et balistis et facibus ardentibus et luminibus chorum monasterii manu armata intrauit.
LXXXII. Item quod monachos omnes ibidem tunc in choro existentes, scilicet fratres Johannes de Elbingho quondam abbatem, Bertoldum de Osterdor, Tymmonem, Jacobum cantorem, Heydenricum, Conradum de Hucdensem, Eylardum de Greuesmolen, Gotfridum
![]() ![]() |
Seite 291 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
de Lubeke, Bertoldum Roden et alios circa XIIII or captiuauit et usque ad portam monasterii cos omnes sic captiuatos deduxit.
LXXXIII. Item cum dominum Conradum tunc abbatem in choro non inuenerunt, ad caminatam eius cum strepitu et clamore, ianuas et seras hincin de confregentes, quidam de dictis complicibus armati accesserunt.
LXXXIIII. Item quod hoc audito dictus abbas territus per quoddam foramen camere exiliens manus eorum fugiendo euasit.
LXXXV. Item quod monachos predictos sic captiuatos et ad portam deductos dicti armati tamquam oues ab edis ab inuicem segregabant et eis ab inuicem segregatis fratres Tymmonem suppriorem, Jacobum cantorem, Olricum de Brunswich, Bertoldum de Osterdor, Heidenricum monachos dicti monasterii cum cucullis nocturnalibus et secularibus grossis secum captiuos deduxerunt et in luco et frigore tempore yemali currere compulerunt usque ad grangiam, que Antiqua Curian nuncupatur.
LXXXVI. Item quod in Antiqua Curia eosdem monachos ad currum ponentes eos . . . . . . ad mancipandum custodie ducere nitebantur, sed ab aliquibus dictos armatos inscquentibus sunt liberati.
LXXXVII. Item quod facta huiusmodi captione monachorum monachi de Doberan sic perterriti a tempore captiuacionis facte usque ad festum beati Thome ap. cessauerunt in dicto monasterio a sollempnis diuinorum, sed officia sua legendo clausis ianuis peragebant et a festo beati Thome predicto officium matutinale legendo solum preterquam in precipuis festiuitatibus peregerunt circa quatuor menses.
LXXXIX. Item ponit et probare intendit, quod anno predicto dominica prima in aduentu domini 1 ) dominus Conradus de Saxonia tunc abbas in Doberan claues ad bursam, ubi priuilegia omnia, instrumenta et littere, in quibus salus et honor monasterii Doberan consistit, nec non calices et preparamenta missalia recludebantur, a fratre Johanne Wisen bursario eiusdem monasterii poposcit et recepit.
LXXXX. Item quod habitis clauibus dictus dominus Conradus tunc abbas occulte, dum conuentus
![]() ![]() |
Seite 292 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
esset in prandio, omnia priuilegia, litteras, instrumenta predicta, necnon duos calices aureos, octo marcas puri auri in pondere habentes, et duos calices argenteos meliores, qui in monasterio fuerunt, et tria paria preparamentorum, missalia meliora monasterii, scilicet casulas dalmaticas et subtiles recepit et in vna capsa conclusit et ad opidum Rozstoch occulte deportauit et cum eis pariter illuc transiuit.
LXXXXIIII. Item quod dictus dominus Conradus tunc abbas de Doberan fratri Bertoldo saxoni prouisori curie monasterii de Doberan in opido Rozstoch constituto predictam capsam, priuilegia, instrumenta et litteras, necnon calices et preparamenta commisit et ab opido Rozstoch recessit.
LXXXXV. Item quod dictus dominus Conradus saxo tunc abbas istis sic peractis, cum ad noticiam dominorum terre ista peruenissent et m opidis et villis de hiis diffamatus fuisset, confusione et rubore perfusus tamquam reus de facto circa epiphaniam domini 1 ) tunc proximo fugam iniit et ad partes Saxonie transiuit et in monasterio de Amelunghesborn per plures menses et dies latitauit, vbi dominus Hinricus tunc abbas ibidem, visitator monasterii Doberan, cui de predictis omnibus constabat, eum fouit, ibidem tenuit et defendit.
LXXXXVII. Item quod dominus Conradus tunc abbas predictus sic absens sine consensu conuentus quendam nouum aduocatum scilicet dominum Conradum Molteken militem per totam abbaciam cum litteris suis de Saxonia sibi missis contra voluntatem monachorum suorum constituit, propter quod multe molestaciones, parcialitates, pericula et dampna monasterio prouenerunt.
LXXXXVIII. Item ponit et probare intendit, quod anno domini M° CCC° XXXVII° in sabbato ante dominicam 2 ), qua cantatur Reminiscere, cum frater Hinricus de Hamelen prior monasterii Doberan vna cum fratre Gotfrido de Lubeke cellerario ibidem in quodam curru ab opido Rozstoch ad dictum monasterium redire deberet, Johannes Cruse et Hinricus de Redewisch apostate
![]() ![]() |
Seite 293 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
prelibati eis occurrentes et ipsi inponentes, quod plures iniurias et perturbaciones per incarceraciones et alias castigaciones indebitas eisdem irrogasset, ipsoque priore a curru prope uillam Parkentin deposito, sibi crus sub genu atrociter amputarunt et equos de curru rapientes abierunt fugientes.
CI. Item ponit et probare intendit, quod eodem anno in septimana post palmas 1 ) dominus Hinricus tunc abbas in Amelunghesborn, paterabbas et uisitator monasterii Doberan, ad uisitandum dictum monasterium Doberan ac dominum Conradum tunc abbatem de Doberan defendendum quatuor abbates, videlicet dominos Johannem de Cynna, Hermannum de Lenyn, Johannem de Valle Sancte Marie et Thidericum de Reddagheshusen, monasteriorum abbates saxonicos de ipsis partibus Saxonie et aliis ab ipso monasterio Doberan longe distantibus, videlicet per quinque uel sex dietas, vna cum Conrado tunc abbate in Doberan vocauit et secum adduxit sub magnis monasterii de Doberan expensis, licet plures abbates dicti ordinis Cisterciensis multo ipsi monasterio Doberan propinquiores et viciniores, scilicet ad vnam dietam distantes, videlicet de Reyneuelde, de Nouocampo, de Hylda, de Stolp, de Dargun et de Hitdense sex monasteriorum abbates ad uisitacionem, electionem uel aliam quamcumque actionem uel ordinacionem dictus visitator vocare potuisset, si necessarium fuisset, et magis commode et sub minoribus laboribus et expensis.
CII. Item quod in dicta septimana post palmas 1 ) dictus dominus Hinricus tunc paterabbas et frater Ludolfus predictus, tunc ipsius capellanus, nunc vero pater abbas monasterii de Doberan, vna cum dictis quatuor abbatibus adiuncto domino Conrado tunc abbate monasterii Doberan ad nobilem dominum et potentem dominum Johannem de Werle bone memorie in opido Gustrowe Caminensis diocesis, vbi ipse dominus Johannes suam tunc habuit et tenuit continuam uel quasi principalem mansionem, adierunt et accesserunt, petentes vna cum predictis abbatibus et rogantes ab ipso et suis consiliariis fauorem et defen-
![]() ![]() |
Seite 294 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
sionem, vt dictum dominum Conradum tunc abbatem in Doberan et alios sibi adherentes monachos et conuersos saxones in suam tuicionem et defensionem recipere dignaretur, vt predictus dominus Conradus in regimine abbacie de Doberan permaneret.
CIII. Item quod eodem tempore dicti domini Hinricus tunc paterabbas et Conradus tunc abbas in Doberan, vt premittitur, in dicto opido Gustrowe cum dictis quinque abbatibus moram trahens in grauibus et magnis expensis monasterii de Doberan, cum dicto nobili et eius consiliariis pacto et confederacione super factis predictis initis, de consilio, voluntate et consensu abbatum predictorum et maxime fratris Ludolfi predicti, per quasdam suas litteras citatorias citauerunt et citari mandauerunt per Hermannum Ferdonem notarium publicum septem monachos de Slauia et aliis nacionihus monasterii de Doberan etc.
CIIII. Item quod dicti monachi sic citati vnum ex ipsis citatis vidclicet fratrem Johannem Braghen in dicto opido Guzstrowe ad dictos visitatores - - miserunt - - ad dicendum - -, prout ipsi esse uellent in omnibus obedientes et mandatis visitatoris et abbatis sui parentes iuxta ordinis instituta, dummodo ordinate procederent et ad ipsum monasterium de Doberan venirent et accederent et maxime cum potenciam ipsius domini Johannis de Werle timerent et formidarent et ob hoc ibidem comparere non auderent propter confederacionem, quod predicti abbates et paterabbas, ut premittitur, fecerunt cum dicto nobili domino de Werle.
CV. Item quod postmodum dictus dominus Hinricus - - vna cum dictis abbatibus - - - ad aliud opidum videlicet Rozstoch Zwerin. dioc. magis sollempne accesserunt; iterum citauerunt - -dictos monachos de Doberan.
CVIII. Item quod in crastino die - - dictus dominus Hinricus - - cum aliis abbatibus saxonibus predictis - - ad consules dicti opidi Rozstoch in numero XXIIII in atrio et consistorio ipsorum congregatos iuerunt et accesserunt ipsis consulibus, qualiter in predictis processerunt exponendo et de dictis monachis citatis, quod nec comparere nee obedire curauerint, querimoniam faciendo et dicendo, quod tales tamquam inobedientes et
![]() ![]() |
Seite 295 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
rebelles, ipse frater Conradus tunc abbas in Doberan ab officiis eorum deposuisset et absoluisset.
CIX. Item quod tunc rogauerunt dicti abbates eosdem consules, quod nee dictis monachis quicquam venderent, nec mutuo quicquam prestarent eisdem, et quod hoc idem omnibus ciuibus et opidanis intimarent et publicarent etc.
Item quod postquam predictas insolencias et facta abbatum predictorum domini Johannes de Dargun et Constantinus de Nouocampo monasteriorum abbates a dicto monasterio Doberan ad vnam dietam distantes, intelligentes hanc desolacionem et deuastacioinem ipsius monasterii de Doberan ac personis huius sic afflicts compatientes et dolentes, ad dictum opidum Rozstoch accesserunt, ibidem per aliquos dies ob causam predictam moram trahendo propriis sub expensis, vt si forte contra predictas insolencias, desolacionem et deuastacionem huiusmodi aliquod remedium per ipsorum auxilium uel consilium posset adhiberi.
Item quod nichil in hiis profecerunt uel facere potuerunt etc.
CX. Item quod circa idem tempus dominus Hinricus tunc paterabbas et uisitator monasterii Doberan necnon dominus Conradus tunc abbas ibidem vnacum quatuor abbatibus supradictis ac frater Ludolfus predictus nobilem dominum Albertum Magnopolensem, in cuius territorio dictum monasterium Doberan est situatum, adierunt, sibi supplicantes et rogantes eundem, vt dictum dominum Conradum tunc abbatem in Doberan ad suam graciam et protectionem reciperet, ipsumque, vt in regimine abbatie posset permanere, defensaret.
CXI. Item quod circa idem tempus dictus visitator et abbas monasterii de Doberan domino Alberto Magnopolensi predicto et consiliariis eiusdem pecuniam non modicam, videlicet C marcas lubicenses, que valent C et LXXX florenos uel circa, ob hanc causam promiserunt, quos dominus Martinus, successor eiusdem Conradi, coactus, immediate postquam in abbatiam electus fuit, sub usuris receptos persoluere oportebat et hoc idem abbas dicto uisitatori immediate insinuauit.
![]() ![]() |
Seite 296 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
CXII. Item quod eodem anno feria tercia post dominicam Misericordia domini 1 ) dominus Hinricus tunc paterabbas ac dominus Conradus tunc abbas predicti monasterii de Doberan vna cum aliis supradictis abbatibus et monachis et conuersis saxonibus, qui prius propter metum et minas Johannis Grusen et Hinrici de Reddewisch, superius vt premittitur, ad opidum Rozstoch confugerant, fiducia et confidencia de protectione et in nomine dicti domini Alberti Magnopolensis accepta, eundem dominum Albertum Magnopolensem et suos consiliarios ad hoc precibus et muneribus induxerunt, quod ipse cum magna multitudine equitum vna cum eisdem abbatibus ac pluribus ciuibus et opidanis eiusdem opidi Rozstoch, circa ducentos et vitra, ad ipsum monasterium Doberan accessit.
CXIII. Item quod eodem die facto prandio per omnes ibidem congregatos dicti uisitator et abbas monasterii Doberan cum aliis quatuor abbatibus ac monachis et conuersis saxonibus cum dicto domino Alberto Magnopolensi tantum fecerunt et tractauerunt, quod omnes monachi et conuersi monasterii Doberan tunc presentes ad portam eiusdem monasterii per ipsum dominum Magnopolensem ac abbates predictos ad presenciam ipsius domini Magnopolensis vocati fuerunt et congregati.
CXIIII. Item quod extunc eodem die dictus dominus Albertus Magnopolensis sicut premittitur instructus et informatus pro defensione dicti domini Conradi abbatis et sibi adherencium monachorum conuersorum saxonum dicti monasterii de Doberan dicere et tractare cepit in hunc modum videlicet quod idem dominus Conradus in regimine abbatie monasterii Doberan ac alii monachi et conuersi saxones eiusdem monasterii in suis officiis et statu, in quibus essent, deberent permanere et quod per hunc modum vellet ab omnibus monachis et conuersis eiusdem monasterii sine contradictione aliqua obseruari dictumque abbatem Conradum et suos ac sibi adherentes a nemine vexari.
![]() ![]() |
Seite 297 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
CXV. Item quod extunc eodem die predictis propositis et auditis omnes monachi et conuersi tam seniores quam iuniores monasterii de Doberan preter Saxones humiliter et voce lacrimabili eidem domino Alberto Magnopolensi supplicarunt, vt iusticie ac pietatis intuitu statui periculoso eiusdem monasterii Doberan consilio et auxilio suo succurrere dignaretur, nec ipsis aliquam uiolenciam aut iniuriam faceret, nec ab aliis eis uel eorum monasterio ferri uel inferri sustineret, cum sibi de statu monasterii et monachorum et conuersorum eiusdem plene constaret.
CXVIII. Item quod predicti paterabbas et abbas monasterii de Doberan cum aliis abbatibus eis adherentibus et monachis, videntes quod voluntatem ipsorum extunc facere non possent nec implere, cum equis et curribus et comitiua copiosa, cum magna pompa et indignacione ab ipso monasterio de Doberan vna cum supradicto domino Alberto Magnopolensi recesserunt, ad dictum opidum Rozstoch redeuntes.
CXIX. Item quod tantas pompas et insolencias dicti abbates saxones tunc fecerunt, quod tota terra et vicinia fuit commota et scandalizata, ita quod populus in villis et opidis circumcircaiacentibus, vbi dicti abbates saxones transitum fecerunt, clamabat, dicens: "Heuheu, quam turpiter et miserabiliter isti abbates saxones destruunt et deuastant bonam abbaciam et monasterium de Doberan propter miseram parcialitatem et fauorem, quem habet et facit visitator eiusdem cum suis ibidem; religiosi enim, qui seruire deberent deo, seruiunt diabolo; nullus faciet ipsis ammodo quicquam boni."
CXXI. Item quod postquam dictus paterabbas cum sibi adherentibus de ipso monasterio recesserunt, domini Johannes de Dargun et Constantinus de Nouocampo monasteriorum abbates ad dictos abbates ad dictum opidum Rozstoch iuerunt, in propriis expensis ibidem per tempus remanentes et videre et facere concordiam in dicto monasterio Doberan cupientes.
CXXII. Item quod dictus paterabbas et alii abbates saxones cum ipso manentes in opido Rozstoch in curia et expensis monasterii de Doberan in sua pertinacia vt premittitur ibidem persisterunt per
![]() ![]() |
Seite 298 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
aliquos dies dictique domini Johannes et Constantinus abbates licet non uocati nec inuitati per prodictos ad dictum patrem abbatem et alios abbates supradictos accesserunt de pace et concordia ipsius monasterii de Doberan et personarum eiusdem tractare ceperunt cum eisdem.
CXXIII. Item quod anno predicto sabbato ante dominicam qua cantatur Jubilate 1 ) diuersis tractatibus interuenientibus, postquam aliud facere non poterant, ipse visitator et paterabbas et alii abbates predicti sic concordauerunt, quod ipse dominus Conradus abbas in Doberan ipsam abbaciam resignare deberet et uoluntarie cedere et quod sibi redditus speciales de ipso monasterio assignarentur.
CXXIIII. Item quod dominus Martinus tunc monaclius dicti monasterii bone memorie sibi in regimine abbacie succedere deberet, qui fuit magis simplex quasi de toto conuentu ibidem de Doberan.
CXXV. Item quod paterabbas aliique abbates sibi adherentes ac monachi saxones monasterii de Doberan alium magis peritum et discretum admittere ad abbaciam noluerunt, licet reliqui monachi eiusdem monasterii alium uel alios magis discretos et ydoneos ad hoc nominauerunt et libentissime propter vtilitatem monasterii habuissent.
CXXIX. Item extunc hoc facto monacin ipsius monasterii de Doberan tunc prcsentes iuxta ordinacionem in dicto opido Rozstoch factam in quatuor videlicet dominos Johannem de Cenna, Hermannum de Lenyn, Johannem de Dargun et Constantinum de Nouocampo monasteriorum abbates compromiserunt, concedentes eisdem potestatem, de gremio eiusdem ecclesie monasterii de Doberan personam ydoneam in abbatem eiusdem monasterii eligendi et prouidendi eidem.
CXXX. Item quod extunc eodem die de voluntate et consensu collegarum suorum predictorum dominus Johannes abbas de Dargun predictus, prout in dicto opido Rozstoch fuerat preordinatum et placitatum, dominum Martinum monachum eiusdem monasterii Doberan in abbatem ibidem nominauit et elegit ac ipsum patriabbati predicto ad confirmandum presentauit, quem sine aliqua examinacione inmediate confirmauit.
![]() ![]() |
Seite 299 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
CXXXII. Item postquam dictus paterabbas vna cum aliis quatuor abbatibus sibi adiunctis et domino Conrado predictis ad partes Slauie uenit et ibidem moram traxit ac predicta omnia et singula fecit et tractauit, ut premittitur, sub expensis monasterii de Doberan, idem monasterium ad mille florenos auri et vltra est dampnificatum occasione premissorum.
CXLII. Item quod dicti conuersi postquam ita comminati fuerunt monasterio et personis, ut premittitur, publice uagabantur et adhuc duo ipsorum uidelicet Johannes Lanchals et Johannes Vnueruerde uagantur in locis uicinis iuxta monasterium de Amelungesborn et hodie adhuc predicti sic uagantes prefato patriabbati domino Ludolfo et suis conuentualibus personis conuersantur et ab ipsis defensantur.
CXLIII. Item quod predicti conuersi anno domini M° CCC° XL° in quadragesima 1 ) vnum orreum in grangia Reddentin dicti conuersi cum blado et cum equis incenderunt et per incendia omnia deuastarunt et similiter anno inmediate sequenti videlicet anno domini M° CCC° XLI° in quadragesima 2 ) molendinum dicti monasterii iuxta grangiam Verpen cum suis pertinenciis et rebus in codem molendino existentibus et alia edificia in villa Parkentin incendio penitus deuastarunt.
CXLIIII. Item quod metu horum dampnorum et maiorum, que verisimiliter predicto monasterio Doberan timebantur per predictos conuersos inferri, abbas et conuentus ibidem compulsi composicionem cum dictis incendiariis inierunt, Johanni Lanchals centum marcas Luneborgenses, valentes C et LXXX vel circa florenos, exsoluentes, et alteri scilicet Johanni Vnueruerde X marcas puri argenti promiserunt certitudinaliter exsoluendo.
CXLV. Item quod occasione incendiorum et composicionis et aliorum, que exinde peruenerunt, uidelicet expositorum circa custodias monasterii grangiarum, circa uigiles, reedificaciones orrei et molendini et aliorum predictum monasterium in Doberan dampnificatum est in mille florenorum aureorum.
![]() ![]() |
Seite 300 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
CXLVII. Item quod dictum monasterium a predicto tempore, videlicet a XXX annis immediate preteritis et citra ad inopiam fuit et est redactum et maximis debitorum oneribus aggrauatum videlicet VII milium florenorum aureorum, pro quibus ipsum monasterium Dobran annuatim soluit septingentos florenos aureos nomine vsure, et eciam X milium florenorum aureorum, pro quibus ipsum monasterium Dobran soluit annuos redditus mille florenos singulis annis ad vitam personarum.
CXLVIII. Item quod dictum monasterium ac persone eiusdem monasterii, monachi et conuersi, a dicto tempore citra facti sunt et fuerunt in ludibrium populo et derisum occasione premissorum.
Nach einer, aus vielen Blättern zusammengenäheten, sehr langen Pergamentrolle, mit gleichzeitigen Schriftzügen. Diese Schrift wird um die Mitte der vierziger Jahre des 14. Jahrhunderts abgefasst sein; denn das Jahr 1341 ist in derselben schon aufgeführt, der Nachfolger des Abtes Ludolf von Amelungsborn, der Abt Heinrich, starb schon im J. 1353 und dessen Nachfolger, der Abt Engelhard, im J. 1363, und der Abt Jacob von Doberan regierte von 1339 † 1361. - Es ist übrigens aus dieser höchst interessanten Schrift alles excerpirt, was einigermassen von Wichtigkeit sein kann.